Mutfakta 'Ramazan' ateşi: Gıda fiyatları yılın ilk beş ayında yüzde 9.8 oranında arttı

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu AR-GE biriminin, Ankara’daki pazar ve marketlerden düzenli olarak derlediği fiyatları esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının mayıs ayı sonuçları, dar ve sabit gelirliler üzerindeki gıda enflasyonu baskısının artarak devam ettiğine işaret ediyor. ...

Tüketim harcamaları araştırmaları, en yoksul yüzde 10’luk kesimin harcadığı her 100 liranın 31 lirasını gıda için yaptığını, en zengin yüzde 10’luk kesimin 100 liralık harcaması içerisinde gıdanın aldığı payın ise 13 lirada kaldığını gösteriyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarında yaşanan artış ve azalışlar yoksulların bütçesini zenginlere göre çok daha derinden etkiliyor.

Birleşik Kamu-İş’in araştırmasına göre Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 18,7 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 24,3’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 18’i buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,3 lirası tereyağı dışındaki yağlara,8,2 lirası meyveye, 13,3 lirası sebzeye 1,5 lirası bakliyata, 10,7 lirası ise diğer gıda ürünlerine ayrılıyor.

Bu arada TÜİK’in araştırmalarına göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

Türkiye’de başta hayvancılık olmak üzere tarım sektörünün üretimindeki artışın, talep artışının gerisinde kalması, üreticiyle tüketici arasındaki zincirde yer alan aracıların yüksek kar oranları ve diğer nedenlerle gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan yoksul kesimler görüyor.

 

GIDA FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİM (Mayıs 2018)
	Bir Önceki Aya Göre (%)	Son Beş Aylık (%)	Son Dokuz Aylık (%)
Ekmek, un, bulgur, makarna v.b.	3,80	16,32	17,16
Et-Balık	3,51	7,73	3,14
Süt, süt ürünleri, yumurta	0,08	7,26	17,83
Yağ	0,0	3,00	5,45
Meyve	0,85	54,76	42,73
Sebze	1,13	-9,16	33,26
Bakliyat	0,43	-8,21	-0,84
Diğer	-1,45	4,42	15,81
Ortalama	1,65	9,82	17,90

 

          Mayısta ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre ramazan pidesi fiyatlarına gramajı düşürülerek yapılan gizli zammın etkisiyle yüzde 3,8 oranında artış yaşandı. Ekmek fiyatlarına, gramajı düşürülerek hem bu yıl ocak ayında hem de şubat ayında da önemli oranlarda zam yapılmıştı. Bu zamların da etkisiyle vatandaşların yılın ilk beş aylık döneminde ekmek, un, bulgur ve pirinç için ödemesi gereken aylık tutar geçen yıl aralık ayındaki düzeyine göre yüzde 16,32 gibi oldukça yüksek bir oranda artış gösterdi.

Bir süredir et ithalatı yapılarak fiyatları kontrol altına alınmaya çalışılan et-balık harcamalarında mayısta da yüzde 3,51 gibi oldukça yüksek oranlı bir artış kaydedildi. Bu artışta da özellikle tavuk, sakatat, dana ve koyun eti fiyatlarındaki artış belirleyici oldu.

Mayıs ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında ise yüzde 0,08 oranında yükseliş gözlendi. Katı ve sıvı yağ fiyatlarının değişmediği mayıs ayında meyve harcamaları yüzde 0,85 oranında, sebze harcamalarında ise yüzde 1,13 oranında düşüş gözlendi.  Bakliyat fiyatları yüzde 0,43 oranında artarken diğer gıda fiyatlarında da yüzde 1,45 oranında düşüş yaşandı.

 

2018’İN İLK BEŞ AYI

Araştırmaya göre 2018 yılının ilk beş ayında gıda harcamalarında yaşanan toplam artış ise yüzde 9,82’ye ulaştı. Bu dönemde ekmek, un, bulgur, makarna harcamaları yüzde 16,32 oranında artış kaydetti.  Et-balık fiyatları yüzde 7,73 oranında artarken, süt ve süt grubu ürünlerin fiyatlarında yüzde 7,26,  yağ fiyatlarında yüzde 3, meyve fiyatlarında yüzde 54,76 artış gözlendi. Sebze fiyatlarında yüzde 9,16, bakliyat fiyatlarında yüzde 8,2 oranında azalış yaşandı.  Son beş ayda diğer gıda maddelerinin fiyatlarında ise ortalama yüzde 4,42 oranında artış oldu.

SON DOKUZ AY

          Araştırmanın yapılmaya başlandığı Eylül 2017 ile Mayıs 2018 aylarını kapsayan son dokuz aylık dönemde ise gıda harcamalarında ortalama yüzde 17,9 oranında artış gözlendi.

Bu dönemde ekmek, un, bulgur, makarna ve benzerlerinin fiyatlarında yüzde 17,16, et-balık fiyatlarında yüzde 3,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatları yüzde 17,83 oranında artış gösterdi.  Son dokuz ayda katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 5,45 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 42,73 oranında sebze fiyatları ise yüzde 33,27 oranında artış kaydetti.  Bakliyat fiyatları yüzde 0,84 oranında azalırken diğer gıda fiyatları ise yüzde 15,81 oranında artış gösterdi.