Varlık Fonu operasyonunun asıl yüzü

Çiğdem Toker; TVF, en başından Sayıştay denetimi dışında tutularak kurgulandı. Kanunu öyle çıkarıldı. Eğer Sayıştay denetimine tabii olsaydı, bu olup bitenler dört yıl sonra değil, ertesi yılın Sayıştay raporunda yer alabilirdi.

Türkiye Varlık Fonu (TVF), kuruluşunun yedinci yılında yolsuzluk operasyonu ile anılıyor. TVF'deki başkanlığın yanı sıra, bir süre Özelleştirme İdaresi Başkanlığı görevinde de bulunan Mehmet Bostan ile Mineks Uluslararası Sermaye ve Yatırım Danışmanlığı şirketinin başkanı Bülent Göktuna tutuklanarak cezaevine konuldular.

Kısaca "kayıp komisyon" olarak anılan suçlamanın, TVF'de saptanan 25 milyon dolarlık "açık" üzerine başlatılan incelemelere dayandığını, Patronlar Dünyası ile Habertürk sitelerinde çıkan haberlerde okuduk.

Habertürk'te Mustafa Şekeroğlu imzasıyla yayımlanan haberde, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın TVF'ye seçilmesinin ardından 25 milyon dolar açık saptandığı belirtiliyor. Habere göre bu gelişmenin ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğan kendisine bağlı Devlet Denetleme Kurulu'ndan olayı incelemesini istedi.

Haberden bir bölüm aktarıyorum:

"İddialara göre yurt dışından 25 milyar dolarlık fon bulacağını söyleyen Bülent Göktuna, 25 milyon dolarlık bir komisyon karşılığında bu işe soyundu. Ancak istenen fon alınamadığı gibi 25 milyon dolarlık komisyon da buhar olup uçtu.

Rapor tamamlandı

Devlet Denetleme Kurulu 1 yılı aşkın bir sürenin ardından raporunu tamamladı. Raporda oklar, Mehmet Bostan ve Bülent Göktuna'yı gösteriyordu."

Bu girişi yaptım çünkü TVF'deki gelişmeleri, yasasının çıktığı 2016 yılından bu yana izlemeye çalışıyorum. Ama bugünkü konu sadece bu ilgimle sınırlı değil. Bostan ile Göktuna'nın tutuklanmasıyla ilgili haber ve iddialar bundan dört sene önce yazdığım bir yazıyı ve oradaki bilgileri yeniden anımsatmamı gerektiriyor.

Dört yıl önce yazmıştım

Türkiye'de koordinatları bu kadar bir yolsuzluk soruşturması artık ender görülen bir durum. Bu netliği neye borçlu olduğumuzu henüz bilmiyoruz ama söz konusu gelişmeyi dört sene önce henüz bir "nüve" halindeyken yazdım. Her gazeteci muhtemelen en az bir kez yaşamıştır: Bazı haberler erken doğar. Bazı nedenlerle ilerleyemez ve tartışılmadan unutulur gider. Bununla hak ettiği gündemi bulamayışını kastediyorum. Ancak haber ilerlemese de hiç değilse kayıt düşülmüş olur.

12 Ağustos 2019 tarihli Sözcü gazetesinde yayımlanan "75 milyar dolarlık bir Varlık Fonu öyküsü" başlıklı yazım, işte bu tanıma uyuyor. Yaklaşık dört yıl önce yayımlanan ve bugünkü TVF operasyonunu erken haber veren bu kulis, Sözcü'de hafta başı imzamla yayımlanan ve birden fazla yazının birlikte yer aldığı sayfadaki haberlerden biriydi. Bugüne de yeni soru işaretleri taşıyan, o kulis yazımdan (12 Ağustos 2019) ilgili bölümü paylaşıyorum:

"Kamu sermayeli banka ve kuruluşların ibretlik manzarasına bakarken ulaştığım bir bilgi Varlık Fonu'nun varlık gösteremeyişine biraz ışık tutuyor.

Yüzde 3 faizle 75 milyar dolar

Meğer TVF, kurulduktan kısa süre sonra, Türkiye'ye yüklü bir finansman sağlayacağını taahhüt eden bir girişimciyle anlaşmış.

Yurtdışı bağlantıları çok güçlü olan girişimci, TVF'ye dünya piyasalarındaki emeklilik, aile, sigorta ve yatırım fonları ve vakıf fonları yönetimindeki kaynakları "Yüzde 3 vade ve 35 yıl vadeyle Türkiye'ye getiririm" demiş.

Garanti olarak da TVF bünyesindeki varlıkların temettü geliri gösterilecekmiş.

***

Hedef 75 milyar dolarmış. Hazırlanan programa göre dört paket halinde 15+20+20+20 ‘şer milyar dolarlık bu finansmanın 6 ile 8'er aylık süreler içinde getirilmesi planlanmış.

Plana göre 15 milyar dolarlık ilk finansman paketinin üç katı bir varlığın TVF bünyesine transferi öngörülmüş.

TVF'deki varlıkların temettü gelirlerinin Türkiye dışındaki bir hesapta toplanması düşünülmüş.

Sağlanacak finansman için TVF bünyesindeki varlıklar gösterileceği için, bu varlıkların değer tespitinin yapılması, bu anlaşmanın canalıcı noktasını oluşturuyormuş.

Fakat iş tam bu noktada düğümlenmiş ve tıkanmış.

Fon'a devredilen kamu şirketlerinin değer tespitine yönelik değerleme ve hukuki inceleme çalışmaları engellenmiş.

Kim, neden engellemiş bu taahhütte bulunan şirket kime bulunan şirket kim?"

Bu soruların cevabı o zaman gelmedi… Bugün yazıda belirttiğim "engelleme"nin, içeride yapılan tespitler ve başlatılan DDK incelemesi olduğu anlaşılıyor.

Yazıda söz ettiğim "girişimci"nin Bülent Göktuna olduğu ve içerikteki ayrıntıların bilgisine o gün ulaşmış ancak teyit ettirediğim için isme yer vermemiştim. Zaten vadeler ve tutarlara ilişkin o rakamlar Göktuna'nın TVF yetkililerine ilettiği yazıda yer alıyordu. (Yazıyı yazmadan önce Göktuna'nın telefonuna konuya ilişkin mesaj bırakmıştım ancak yanıt gelmemişti.)

Denetimsizliğin bedeli
Yukarıdaki ara başlığa bakıp "Neden denetimsizlik olsun ki? İşte Devlet Denetleme Kurulu denetlemiş, yolsuzluğu saptamış bu sonuca ulaşmış" derseniz yanılırsınız. Çünkü TVF, en başından Sayıştay denetimi dışında tutularak kurgulandı. Kanunu öyle çıkarıldı. Eğer Sayıştay denetimine tabii olsaydı, bu olup bitenler dört yıl sonra değil, ertesi yılın Sayıştay raporunda yer alabilirdi. Kamuoyu öğrenirdi.

Öte yandan DDK'nın raporunun yayımlanmasını da talep edebiliriz. Sonuç olarak nereye gittiği belli olmayan milyon dolarlardan bahsediliyor. Ve bu tutarların, özel bir şirketin şemsiyesi altında olsa da sonuçta kamu sermayeli şirketlerle ilgili olduğu anlaşılıyor.

TVF ile ilgili son operasyonun bize gösterdiği asıl gerçek, TBMM adına yapılan Sayıştay denetiminden bile isteye kaçmanın bedelidir.

İyi bayramlar.