Sayıştay’dan dışa bağımlılık uyarısı

Tarih: 17.12.2017 - 12:00

Kategori: Gündem

Sayıştay, MKE’ye bağlı fabrikaların ihtiyaçlarını karşılamak için yurt dışından hammadde temininde sorun yaşadığını tespit etti ve ‘dışa bağımlılığın ortadan kaldırılması’nı istedi.

16 Nisan Başkanlık Referandumu ve sonraki süreçte birçok ülkeyle gerilen diplomatik ilişkilerin yurt içinde yarattığı bunalım Sayıştay’ın denetim raporlarına da yansıdı. Sayıştay 2016 yılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKE) Denetim Raporu, 2016 ve 2017 yıllarında kurumun dış alımlarda hedefin uzağında kaldığını belgeledi. BirGün'den Mustafa Mert Bildircin'in haberine göre; MKE’nin alım programına göre dış alımlarda yüzde 60’lara varan eksiklik olduğunu tespit eden Sayıştay, yurt içinde üretim sağlanarak ürünlerin tümüyle yerlileştirilmesi amacıyla yapılan çalışmaların yetersizliğini eleştirdi. Dışa bağımlılık nedeniyle sorun yaşayan kuruma, bağımlılığın ortadan kaldırılmasına yönelik, “İlgili kurum, kuruluş ve paydaşlar ile yerli sanayiciler nezdinde yoğun çaba ve girişimlerde bulunulması, bu konuda AR-GE çalışmalarına ağırlık verilmesi” önerisi sunuldu.

Bazı ülkeler ticarete izin vermiyor

Sayıştay’ın raporunda, özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrası başta Almanya olmak üzere bazı ülkelerin kendi firmalarına MKE’ye hammadde ve silah satışına izin vermedikleri vurgulandı. MKE’nin bu durumdan olumsuz etkilendiğinin altını çizen Sayıştay denetçileri, ülkelerindeki yetkili makamlardan izin alamayan yurt dışı satıcılarının ihraç izni alamaması nedeniyle MKE ile sözleşmelerinin iptal edildiğini, bir kısmıyla ilgili ihraç izinlerinin ise bir yılı aşkın süredir bekletildiğini belgeledi. Bazı yurtdışı bankalarının ödemeye ve kesin teminat vermeye aracılık etmekten kaçındığına da dikkati çeken Sayıştay, tüm bunların kurumun üretin ve işletme faaliyetlerini olumsuz etkilediği saptamasında bulundu.

Dışa bağımlılığın kaldırılmasının önemi

MKE’nin dış politikadaki gerilimin yarattığı gelişmeler nedeniyle mal tedarikinde yaşadığı sorunun dışa bağımlılığın ortadan kaldırılmasının önemini ortay koyduğunu ifade eden denetçiler, kuruma şu öneride bulundu:

“Yurt dışından temininde sorun yaşanan malzeme ve ürünlerle ilgili alternatif tedarik imkanlarının araştırılmasının yanı sıra, ithal ürünlerin, özellikle üretim faaliyetlerinde kullanılan hammadde ve malzemelerin yurt içinde üretimi sağlanarak mamullerin tümüyle yerlileştirilmesi ve millileştirilmesini sağlamak üzere ilgili kurum, kuruluş ve paydaşlar ile yerli sanayiciler nezdinde yoğun çaba ve girişimlerde bulunulması, bu konuda AR-GE çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekiyor.”

Gecikme cezaları artıyor

MKE’nin, önceki dönemde imzaladığı sözleşmelerden yerine getirmesi gereken yükümlülüklerin devam etmesine karşın, pazar payı ve kapasite kullanımı kaygılarıyla yeni siparişler alındığı da Sayıştay’ın bulguları arasında sıralandı. Yurt dışından temin edilmek durumunda kalınan barutların tedarikinde yaşanan sorun nedeniyle MKE’nin Milli Savunma Bakanlığı’na teslim etmesi gereken mühimmatta gecikmeler yaşandığının altını çizildi. Denetim raporunda, bu durumun kurumun yaptığı ceza ödemelerini artırdığı bilgisine de yer verildi. MKE’nin ödemek zorunda kaldığı gecikme cezası tutarının 1milyon 758 bin 944 TL olduğu belirtildi.

***

‘MKE dışarıdan alım yapmak zorunda bırakılıyor”

CHP KİT Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer:

Makina Kimya Enstitüsü’nün (MKE) teknolojisinin çok eskidiğini ve AKP döneminde modernize edilmediği için üretimde geriye düştüğünü belirten CHP Niğde Milletvekili ve KİT Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, “MKE dışarıya iş vermeden üretim yapabilecek kapasiteye sahipken, dışarıdan alım yapmak zorunda bırakılıyor” dedi. Kurumun yalnızca kamu kuruluşlarından toplanan hurdaların satışından elde edilen gelirlerle ayakta kaldığının altını çizen Gürer, “Eğer hurdalar da MKE’ye gitmezse, kurum zarar eder. MKE’nin acilen modernize edilmesi ve dışa bağımlılığının azaltılması gerekiyor” diye konuştu.

‘MKE gözden çıkartılmış durumda’

MKE’ye bağlı bazı işletmelerin kapatıldığına dikkati çeken Gürer, “MKE’nin işleyişinde birçok sorun var. Böylesine eski ve önemli bir kurum son yıllarda gözden çıkarılmış durumda” ifadelerini kullandı. Gürer, kurumun yurt dışından ya da ülke içindeki alt yüklenicilerden alım yapmak zorunda bırakıldığına vurgu yaparak şunları kaydetti:

“MKE’nin bundan dört yıl önce Pakistan’la yaptığı bir anlaşma var. Bu anlaşmaya göre MKE oradan bir ihale alıyor ve bu ihaleyi yerli üreticiye yaptırıyor. Üretici, malı yaptıktan sonra ürünleri MKE’ye teslim ediyor. Kurum, ürünleri Pakistan’a vermek istediğinde, Pakistan bunu kabul etmiyor. Dört yıl önce yapılan ürünler şu anda MKE’nin deposunda tutuluyor. Bu sadece tek bir örnek, bunun gibi daha birçok örnek mevcut.”

‘AR-GE yok, dışa bağımlılık var’

MKE’nin kapasitesinin büyüklüğü ve tecrübesi göz önüne alınarak, AR-GE faaliyetlerinin geliştirilmesi gerektiğine vurgu yapan Gürer, “Gerek alt komisyonda gerekse KİT Komisyonu’nda defalarca dile getirdiğimiz bu uyarı dikkate alınırsa dışa bağımlılık azaltışmış olacak” dedi. Modern üretime ASELSAN’ı örnek gösteren Gürer, “Orada modern üretim sağlanabiliyorken, MKE bu anlamda neden gözden çıkarılmış durumda?” diye sordu. Gürer, MKE’nin üretimini yıllardır yabancı özel sektörle yürütmeye çalıştığını hatırlatarak, “Son dönemde dış ilişkilerde yaşanan sorunlar MKE için büyük bir sorun haline geldi. Bunun üzerine kuruma az da olsa destek verilmeye başlandı. Ancak kurumun yapabileceklerini kurum dışında farklı kuruluşlar oluşturarak yaptırmak MKE’nin gözden düşmesine neden oldu” diye konuştu.