Orhan Bursalı; Kudüs Gücü: Devrim muhafızlarının yurtdışındaki operasyonlarını yürüten elit özel harekât birimidir. Bölgedeki Şii milis gruplarına finansal, silah, eğitim ve teknoloji desteği sağlar. Rejimin bölgesel etkisini artırmada önemli rol oynar.
İran içeride hiçbir zaman durulmadı. 1979 Humeyni ve mollalar ülke yönetimine geçtikten sonra, “devrimi” birlikte gerçekleştirdikleri yol arkadaşlarını (komünistleri, sosyal demokratları, şah yanlılarını vb.) genellikle yok ettiler, astılar kestiler, sürdüler. Mollalar, salt kendilerinden olanlarla bir rejim kurdu. Dini bağnazlık üzerine inşa edilen bir rejim.
İran’a hâkim olan dini bağnaz yapının yanında en güçlü siyasi hareket olarak toplumsal özgürlüklerde ve dış ilişkilerde daha fazla açıklık, demokrasi ve değişimi isteyen reformistler vardır. Rejim bunların pek çok adayını seçimlerde diskalifiye ediyor.
Ülke dışında çok geniş bir İran diyasporası var: 4 milyon kadar.
Bazı sayılar: Amerika Birleşik Devletleri: Ortalama 500 bin, Kanada: 400 bin, Kuveyt: 400 bin, Birleşik Arap Emirlikleri: 357 bin, Almanya: 336 bin (2023), İsrail: 250 bin (İran Yahudileri), İsveç: 126 bin 700 (2023), Türkiye: 126 bin 640, Avustralya: 126 bin 500, Fransa: 118 bin 300 (2023), Birleşik Krallık: 114 bin 432, Irak: 110 bin 920.
Tabii bu diyasporanın bir kısmı gönüllü olarak İran’ı terk edenlerden oluşur.
Rejim İran’ı baskı altında tutar ama pahalılığa ve yolsuzluklara karşı protestolar sık olur.
Bildiğimiz en önemli direniş 2022 Mahsa Amini protestoları. “Ahlak polisi” tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybeden Mahsa Amini’nin ölümü üzerine başlayan protestolar, kadın haklarını savunmaya ve zorunlu başörtüsüne karşı çıkmaya dönüştü. Ki bu konular rejimin genel yapısına karşı bir isyandı.
Etnik gerilimleri burada gündeme getirmiyorum.
İran’a iki kez gittim, turistik ve merak gezileri. İki kez daha giderim. Gezilecek ve merak edilecek bir ülke, kadim bir uygarlık. Fen bilimlerinde bizden çok daha iyi ve ilerideler.
“İç cephe zayıflığı” başlığını koymanın nedeni, İran’daki rejimden nefret eden İranlıların varlığı. Öyle ki pek çok muhalifin rejimin yıkılması için yabancı güçlere, ABD ve İsrail’e istihbarat bilgileri verdiği yazılıp çiziliyor.
İran’ın bilim ve askeri güçlerinin, üstelik içeri sızan MOSSAD komandolarınca ve hava bombardımanlarıyla nokta atışlarıyla öldürülmesi, zafiyetin büyüklüğünü gösteriyor.
İran kendisini koruyucu bir şemsiye oluşturamamış. Bu konuyu yarınki yazımda işleyeceğim.
Şimdi rejimin nasıl ayakta durduğuna bakalım:
Yönetim her ne kadar cumhuriyet ile anılıyorsa da Humeyni ve rejime bağlı insanların cumhuriyet rejimidir. Halk sadece rejimin onay verdiği seçimlere yönetim meclislerine girebilir. Rejim güvenlik altına alınmıştır: En üstte rejimin ideolojik temelini oluşturan siyasi ve dini otorite. Ülkenin başkomutanıdır ve tüm güvenlik güçleri üzerinde son söze ve yetkiye sahiptir.
Dini lideri seçen yine mollalardan oluşan uzmanlar meclisi.
Koruyucular konseyi 12 üyeden oluşur. 6’sını dini lider atar, 6’sı yargı erki tarafından önerilip meclisçe seçilen hukukçudur. Temel görevi, meclisten çıkan yasaların İslam esaslarına ve anayasaya uygunluğunu denetlemektir.
Dini lider tarafından denetlenen yargı sistemi. İstihbarat bakanlığı, ülke içi muhalifleri izler. Ulusal polis iç güvenliği sağlar.
Tabii askeri ve paramiliter yapılar var. İslam Devrimi Muhafızları Ordusu (Pasdaran/ IRGC) rejimin en kritik ve belirleyici koruyucusudur. Düzenli ordudan ayrı, rejimin ideolojik bekçisidir. Kara, hava ve deniz kuvvetleri: İran’ın yedek askeri gücü olarak olası savaş durumunda düzenli orduya destek verir. Devrim muhafızlarına bağlı, gönüllü milis örgütü Besic (Direniş Gücü): çeşitli görevlerinin yanı sıra ahlak polisliği yapar ve muhalif gösterilerin bastırılmasında kilit rol oynar. Doğrudan dini liderden emir alır.
Kudüs Gücü: Devrim muhafızlarının yurtdışındaki operasyonlarını yürüten elit özel harekât birimidir. Bölgedeki Şii milis gruplarına finansal, silah, eğitim ve teknoloji desteği sağlar. Rejimin bölgesel etkisini artırmada önemli rol oynar.
Fakat bu gücün inşa ettiği her şey büyük ölçüde İsrail tarafından yok edildi.
ÜYE YORUMLARI
Yorum YapFacebook Yorumları
