82 yıl önce bugün 'Altı Ok' Anayasa hükmü haline geldi

5 Şubat 1937'de yapılan bir anayasa değişikliğiyle "Altı Ok" ilkesi Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına eklenmiştir.

İnönü Vakfı'ndan 'Altı Ok' ilkesinin anayasaya girmesinin 82. yılında yazılı bir açıklama yapıldı.

Yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:

"5 Şubat 1937’de kabul edilen 3115 sayılı Kanun’un birinci maddesi uyarınca, 1924 Anayasası’nın ikinci maddesine yapılan “Türkiye Devleti, cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, lâik ve inkılâpçıdır” ekiyle, CHP’nin temel ilkeleri olan “Altı Ok” Türkiye’nin de anayasal ilkeleri haline geldi.

Anayasa hukukçuları, 1940’lı yılların başından itibaren bu maddeye çeşitli eleştiriler getirdiler. İsmet İnönü de, 25 Mart 1950’de Kırıkkale sinemasında yaptığı bir konuşmada “Altı Ok”un anayasadan çıkarılacağını açıkladı. İlginçtir ki bu madde, 1950 Mayıs’ında iktidara gelen Demokrat Parti devrinde değil, onu deviren 27 Mayıs 1960 darbesinin yarattığı ortamda Anayasa’dan çıkarıldı."

Altı Ok

Altı Ok, Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) siyasi programını oluşturan altı ilkeye verilen ad. 1927'de Cumhuriyetçilik, Halkçılık, Milliyetçilik ve Laiklik olarak tanımlanan dört ilkeye, 10-18 Mayıs 1931 tarihlerindeki üçüncü parti kurultayında Devletçilik ve İnkılapçılık ilkeleri eklenerek "altı ok" kavramı benimsenmiştir. 5 Şubat 1937'de yapılan bir anayasa değişikliğiyle Altı Ok ilkesi Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına da eklenmiştir.

Kırmızı zemin üzerinde 6 beyaz ok, 1931'de CHP'nin (o zamanki adı "Cumhuriyet Halk Fırkası" [CHF] idi) simgesi olarak benimsenmiştir. 1983'te kurulan Halkçı Parti (HP) ile Sosyal Demokrasi Partisi'nin (SODEP) 1985'te birleşmesi neticesinde kurulan ve 1995'te CHP'ye katılan Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP), ambleminde Altı Ok'a yer vermiştir. 1981'de kapatıldıktan yaklaşık 11 yıl sonra (1992) yeniden kurulan CHP ise aynı simgeyi kullanmaya devam etmektedir.