Gagavuz Türkleri bağımsızlık istiyor

Moldova'ya bağlı Gagavuz Özerk Bölgesi geçen hafta yapılan referandumda bağımsızlık kararı verdi. Bölge, dış politikada da AB yerine Rusya ortaklığından yana.

BAĞIMSIZLIK REFERANDUMU

Yüzde 70'ten fazla katılımın olduğu oylamada halka, "AB üyeliğini deskeliyor musunuz?", "Rusya, Belarus ve Kazakistan’ın oluşturduğu Gümrük Birliği üyeliğini destekliyor musunuz?" gibi sorular da soruldu. AB'ye destek yüzde 2,77 oranında kalırken, Rusya'nın başı çektiği bloğa destek yüzde 98'in üzerinde oldu.
Moldova’ya bağlı Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde halk bağımsızlık referandumu için geçen pazar günü sandık başındaydı.
Büyük çoğunluğunu Hristiyan Ortodoks Gagavuz Türkleri’nin oluşturduğu bölgedeki oylamadan 'bağımsızlık' sonucu çıktı.
Moldova yönetiminin yasa dışı ilan ettiği referandumla ilgili Al Jazeera Türk'e konuşan Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Başkan Yardımcısı Nikolay Stoyanov, merkezi hükümetin suçlamalarına yanıt verdi. Stoyanov'a göre Moldova'nın iddiaları gerçeği yansıtmıyor.
- Moldova yönetimi, sizin düzenlediğiniz referanduma katılanların ne hakkında oy kullandıklarını bilmediklerini savunuyor. Bu doğru mu?
- Bu açıklamalar hiç gerçekçi değil. Çünki birincisi, 1994 yılında Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi kurulurken, Moldova’nın bununla ilgili kanununda, bölgenin kendisini ilgilendiren konularda merkezi hükümetin dış politika belirleme sürecine katılma hakkının olduğu net bir şekilde belirtilmişti. Fakat Moldova yönetimi, Gagavuzlar’ın bu anayasal hakkını görmezden geliyor. İkincisi, referanduma Avrupa ülkelerinden çok sayıda yabancı gözlemci geldi ve onlar da referandumun meşru olduğunu onayladı. Avrupa ülkelerinde bu tarz konularda halkın oyuna başvuruluyor. Üçüncüsü, bu referanduma Gagavuzlar tarihteki en büyük katılımı gösterdi. Bu durumda Moldova yönetiminin Gagavuz Özerk Bölgesi’nde yaşayanların iradesine saygı göstermesi gerekir.
- Peki, amacınız nedir? Moldova’dan bağımsızlığınızı ilan etmeye mi hazırlanıyorsunuz?
-Bu referandumda biz Moldova’nın toprak bütünlüğü ve bağımsızlığı aleyhinde değil, tam tersine Moldova’nın bağımsızlığı lehine oy kullanmış olduk. Çünkü, Moldova’nın Romanya ile birleşmesini savunanlar var. Biz buna kesinlikle karşıyız. Böylelikle bu referandumda Moldova’dan bağımsız olmak istediğimizi değil, Moldova’nın bağımsızlığından yana olduğumuzu ortaya koyduk.
- Moldova yönetimi, Romanya’yla birleşmeyi mi savunuyor?
- Moldova Cumhuriyeti’nin birinci derecedeki yöneticileri arasında Romanya ile birleşme konusunu açıkça gündeme getiren olmadı. Fakat, Romanya bu konudaki niyetini açıkça belli ediyor. Romanya Cumhurbaşkanı Traian Başesku, 2014 yılının Romanya ile Moldova’nın birleşme yılı olacağını söyleyerek bu konudaki niyetini açıkça ortaya koydu.
- Moldova yönetiminin size karşı güç kullanma olasılığı var mı?
- Bunu bu aşamada bilemeyiz.
- Türkiye’nin bu konuya yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?
- Bu konuda net birşey söyleyemem. Bu referandumda Türkiye’den hiçbir gözlemci gelmedi. Türkiye’nin Kişinev Büyükelçiliği de bu süreçte hiçbir açıklama yapmadı.
- Peki Moldova Cumhurbaşkanı Nicolae Timofti’nin geçen ay Ankara’ya yaptığı ziyarette bu konuyu gündeme getirdiğini ve Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de Moldova’nın toprak bütünlüğünden yana olduğunu söylediğini hatırlarsak Türkiye’nin tutumunu nasıl değerlendirirsiniz?
- Moldova Cumhurbaşkanı’nın Türkiye’de bu sorunu yanlış şekilde yansıttığını düşünüyorum. Bir de herşeyden önce bizi Türkiye’ye şikayet etmesi doğru değil. Ben kendi evimdeki sorunları başkasına aktarıp aile üyelerimi şikayet etmem. Moldova Cumhurbaşkanı’nın da bunu düşünmesi gerekirdi.
Nüfusu 3,5 milyon olan Moldova, Avrupa’da siyasi istikrarsızlıkların ve etnik sorunların en yoğun yaşandığı ülkelerden biri. Ülke siyasetinde, bir tarafta Rusya’ya yakın çizgiyi savunan Moldova Komünist Partisi’nin, diğer tarafta ise AB yanlısı partilerin başını çektiği iki kesim arasında kutuplaşma mevcut. Bu kutuplaşmanın da etkisiyle üç yıl boyunca cumhurbaşkanı seçilememişti.
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılması ve Moldova’nın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte, Moldovalılar arasında ülkenin komşu Romanya ile birleşmesini savunan akımlar güçlenmişti.
Romanya ile birleşme ihtimalinin ortaya çıkması, Rumen milliyetçiliğinden tedirgin olan Slav kökenli nüfusun ve Gagavuzların tepkisine neden olmuştu.
Ülkenin güneyinde 160 bin civarında nüfusa sahip olan Gagavuz Türkleri arasında da bu dönemde bağımsızlık yanlısı akımlar güçlendi. Ancak Türkiye'nin de arabuluculuğuyla 1994’te, Moldova Cumhuriyeti bünyesinde Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi kuruldu.
Moldova’nın Kasım ayında AB ile ortaklık anlaşması imzalaması, Rusya’ya yakınlık duyan Slavlar ve Gagavuz Türkleri arasında tedirginlik yarattı ve 1990’lı yıllardaki etnik sorunlar yeniden gündeme geldi.