İnsan sağlığı ve emeği 'yerlerde sürünüyor'

Naturel Konserve Fabrikası'nda konserve yapılması için tarlalardan toplanan biberler, daha az maliyetle temizlenmesi için sokaklara dökülüyor...

Gündelikçi kadın işçiler, sokaklara dökülen biberleri, hijyenik bir ortamdan uzak ve emeklerinin karşılığı olmayan düşük bir ücret ile temizliyor.

Ucuza gelsin diye

Manisa ve çevre illerdeki tarlalardan toplanan kapya türü kırmızı biberler, Naturel Konserve San. Tic. AŞ. Fabrikası'nda konserve yapılmak üzere kamyonlara yüklenerek Turgutlu İlçesi'nde bulunan Atatürk ve Mustafa Kemal mahallelerindeki sokaklara dökülüyor. Sokağa dökülen biberleri daha düşük bir maliyetle temizlettirmek isteyen fabrika, biberleri taşeron olarak anlaştığı "dayıbaşı" denilen kişiler aracılığıyla, steril olmayan bir ortamda gündelikçi işçilere emeklerinin altındaki bir ücretle temizlettiriyor. 10 kiloluk biber kasalarını bin bir zorluk ve alınteriyle temizleyen gündelikçi işçiler, temizledikleri her kasa başına yalnızca 50 kuruş alıyor. Sokağa dökülen biberler bazı yurttaşlar geçim kaynağı olurken, bazı yurttaşlar için ise sorun yaratıyor.

Biberlerin temizlenmesinden fabrika değil taşeronlar sorunluymuş

Konuyla ilgili telefonla görüştüğümüz Naturel Konserve Fabrikası Müdürü Halil Şentüfekçi, fabrikaya getirilen ürünlerin taşeron firmalar tarafından temizlendikten sonra kendilerine getirildiğini belirterek, sokaklarda temizlenen biberlerle ilgilerinin olmadığını, taşeron firmaların bundan sorumlu olduğunu ileri sürdü.

Sokaklarda işlenen biberlerin hijyen ve sağlık açısından bir sakınca oluşturmadığını, bu biberlerin pazarlarda da satıldığını belirten Şentüfekçi, taşeron firmanın işledikten sonra fabrikaya getirdiği bu ürünlerin 'ticari sterilizasyondan' geçirildikten sonra işlendiğini öne sürdü.

Sokaklara dökülen biberlerin işlenmesi için gündelik işçi çalıştıran dayıbaşı Yıldız Tunca ise, Naturel Konserve Fabrikası'nın biberlerin işlenmesi için depo kiraladığını; ancak işçilerin bu depolarda çalışmak yerine sokakta çalışmayı tercih ettiğini iddia ederek, getirdikleri biberler sayesinde ev kadınları, vasıfsız işçilerin ve yaşlı kadınlara iş imkânları yarattıklarını söyledi. Biberlerin sokak ortasında işlenmesiyle ilgili belediye tarafından izin verilip verilmediğini bilmediğini söyleyen Tunca, mahallenin yollarını ve sokaklarını işgal etmedikleri sürece yaptıkları işin yasal olduğunu dile getirdi.

Zabıta tarım müdürlüğünü tarım müdürlüğü ise zabıtayı suçladı

Sokağa dökülen biberlerden dolayı rahatsız olan Atatürk Mahallesi sakinlerinden Abdullah Tunca ise, biberlerin gelişi güzel bir şekilde mahalledeki sokaklara bırakılıp işlenmesi nedeniyle her tarafı biber kokusu sardığını ve kirlendiğini ifade ederek, Zabıta Müdürlüğü'ne şikâyet ettiklerinde zabıtaların, "Gelip inceleyip gerekeni yapacağız" demelerine rağmen hiç bir işlem yapmadıklarını ve yaşanılanlara göz yumduklarını söyledi.
 
"Gelip inceleyip gerekeni yapacağız''

Turgutlu Belediyesi Zabıta Müdürü Feray Kahyaoğlu ise, sokakta işlenen biberlerin hijyenik ve sağlıklı bir ortamda işlenmesinden Turgutlu İlçe Tarım Müdürlüğü'nün sorumlu olduğunu ileri sürdü.

Kayaoğlu, biberlerin sokaklarda işlenmesiyle ilgili kendilerine yapılan şikayetlerle ilgili gerekli denetimleri yaparak, bu kişileri sözlü olarak uyardıklarını ve uymayanlar hakkında cezai işlem yaptıklarını belirtti. Turgutlu İlçe Tarım Müdürü Kerim Özyol da, kaldırımı işgal etme, sokağı kirletme, şehir içerisinde etrafa kokuyla zarar verme gibi durumlarda yetkili kurumun belediye olduğunu söyleyerek, biberlerin sokak ortasında işlenmesi ile ilgili herhangi bir işlem yapamadıklarını savundu.

Hem çoğuğa bakıyor hem biberleri temizliyor

Atatürk mahallesi'ndeki sokakta biberleri temizleyen gündelikçi işçi Hayriye Güneş ise, fabrikada işçi çalıştırmanın maliyetinin yüksek olduğu için fabrikanın biberleri sokakta gündelik işçilere temizlettirildiğine belirterek, "Evde bakmak zorunda olduğumuz çocuklarımız var. Tabi biz de herkes gibi fabrikaya gidip çalışamadığımız için burada çalışmak zorunda kalıyoruz. Bu durumumuz fabrikanın işine geliyor" dedi.

''Günde 12 saat çalışyıorum''


Temizlediği 10 kiloluk biber kasası başına 50 kuruş aldığını, günde 12 saat çalışarak ortalama 40 kasa biber  temizlediğini söyleyen Güneş, 50 kuruşa temizledikleri bir kasa biberin, fabrikada temizlenmesi durumunda maliyetinin 1,5 TL olacağını belirtti. Günde 12 saat çalışmasına rağmen bir günlük yevmiyesini çıkaramadığını ifade eden Güneş, bu yorucu işin yanında ev işlerini yapmak ve çocuklarına bakmak zorunda olduğunu dile getirdi.

12 saat iş karşılığı 20 TL alıyor

Aynı sokakta bir taraftan biber temizleyen diğer bir taraftan da çocuk arabasındaki bebeğine bakan gündelik işçi Münevver Güneş ise, çalışma koşullarının çok kötü olduğunu belirterek, "Çalışırken eldiven takmamıza rağmen ellerimiz biberlerden dolayı yara bere içinde kalıyor" dedi. Günde 12 saat çalışarak ortalama 40 kasa biber temizlediğini bunun karşılığında ise 20 TL kazandığını belirten Güneş, kazandığı parayla evinin geçimine katkıda bulunduğunu ifade etti. Öte yandan yaşları 7 ile 15 arasında değişen çocuklar da biber temizleyerek, ailelerine yardımcı oluyor.

''Sosyal güvence olmadan çalıştırılması suç''

Gündelikçi işçilerin sokak ortasında çalıştırmasını değerlendiren Turgutlu Gündelikçi İşçi Derneği Başkanı Cevher Özdemir ise, gündelikçi işçilerin çalışma koşulları ve iş güvenliğinin İş Kanunu kapsamında düzenlendiğini belirterek, işçilerin sokak ortasında herhangi bir sosyal güvenceleri olmadan çalıştırılmasının suç olduğunu söyledi.

''Gündelik işçiler iş kanunu kapsamında sigortalanmalı''

Gündelikçi işçilerin İş Kanunu kapsamında tarım işçisi olarak sigortalanmaları gerektiğini dile getiren Özdemir, işveren, gündelikçi işçi çalıştıran dayıbaşı ve çavuşların sokak ortasında çalıştırdıkları gündelikçi işçilere güvenli ve hijyenik bir iş ortamını sağlaması gerektiğini ifade etti.

Diha