Lipödem (Ağrılı Selülit) Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

Toplumun ve sağlık profesyonellerinin Lipödem ile ilgili farkındalığının az olması nedeniyle hastalar çoğunlukla tanı alamamakta, “kilo ver” ve “egzersiz yap” gibi önerilerle eve yollanmakta, hastalar kaderlerine terk edilmektedir.

Kadınlarda sık görülen ama az bilinen yağ dokusunun ağrılı ödem tablosu: Lipödem (Ağrılı Selülit)

Medicana hastanesi doktorlarından Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı Prof. Dr. F. Figen Ayhan bilgilendiriyor.

Lenfödem veya obezite ile karıştırılabilen bu kronik durum, Batı ülkelerindeki kadınlarda %11-18’e varan oranlarda bildirilmektedir.

Toplumun ve sağlık profesyonellerinin lipödemle ilgili farkındalığının az olması nedeniyle hastalar çoğunlukla tanı alamamakta, “kilo ver” ve “egzersiz yap” gibi önerilerle eve yollanmakta, hastalar kaderlerine terk edilmektedir.

Lipödemli kadınlarda kilo aldıklarında durum daha da kötüleşmekte veya kilo verip bacaklarında değişiklik olmadığını gördüklerinde psikolojik stres, anksiyete, depresyon ve sosyal izolasyona varan sorunlar ortaya çıkmaktadır.Lipödem yaşam boyu devam eder, tedavi edilmezse ilerler, beraberinde pek çok problem eşlik edebilir ve çok ilerlediği zaman cerrahi olarak tedavisi gerekebilir.Lipödem tedavisinde manuel lenfatik drenaj, kompresif tedaviler, egzersiz, kilo kontrolü ve cilt bakımından oluşan komplet dekonjestif terapiler ile liposakşın (liposuction) cerrahisi ve psikoterapötik yaklaşımların yeri vardır.

Lipödem Ne Zaman Başlar?

Lipödem sıklıkla ergenlik dönemine giren kız çocuklarda başlamakla birlikte, yaşamın herhangi zamanında hormonal değişikliklere bağlı olarak başlayabilir.Aktif ve genç kadın populasyonda görülmesi ve hastalığın ilerlemesi sonucunda son dönemde yürümeyi engelleyerek yaşam kalitesini ciddi şekilde bozması nedeni ile bu hastalığın seyri önem kazanmaktadır

Lipödemin Farklı Tipleri Var Mı?

Evet, lipödem 5 farkli tipte ve bunların kombinasyonu şeklinde görülebilir….

Lipödem Tipleri

Tip I Karın, popo ve kalçalarda yağ birikimi
Tip II Kalçadan dizlere kadar (dizlerin iç tarafında yağ kıvrımları) yağ birikimi
Tip III Kalçadan ayak bileklerine kadar yağ birikimi
Tip IV Kollarda yağ birikimi
Tip V Alt bacaklarda yaş birikimi

Lipödemin Lenfödem, Flebo-Ödem Ve Obeziteden Farkı Nedir?

Lipödem hastalarında tipik olarak bacaklar şişmiş ama ayaklar şişmemiştir.Lenfödemde tipik olarak ayak sırtlarında şişlik görülür. Öyküde kanser cerrahisi veya doğuştan veya sonradan gelişen şişlik olabilir. Ama tedavi edilmemiş lipödem hastalarında lenfödem de klinik tabloya eklenebilmektedir (lipo-lenfödem).Flebo-ödemde ise toplar damarlarda belirgin problem eşlik eder ve bacaklarda damarsal genişlemeler vardır. Ama tedavi edilmemiş lipödem hastalarında flebo-ödem de klinik tabloya eklenebilmektedir (lipo-fleboödem).Obezitede tüm gövdede, bacaklar ve kollarda orantılı bir şişlik vardır ve obeziteye sıklıkla kalp ve damar hastalıkları (koroner arter hastalığı, hipertansiyon), şeker hastalığı (diyabet) ve ciddi eklem kireçlenmesi (artroz) eşlik edebilir.Lipödem vücudun belden yukarısının normal olduğu lipödemden ve orantılı ve global yağ doku artışıyla karakterize obeziteden farklıdır. Ama tedavi edilmemiş lipödem hastalarında obezite de klinik tabloya eklenebilmektedir.Obezite lipödeme eşlik edebilse de tamamen farklı bir durumdur. Obezitenin aksine lipödemdeki adipoz hipertrofisi ve şişlik diyet, egzersiz, kalori kısıtlaması veya bariatrik cerrahilere dirençlidir.

Lipödemin Tedavisi Var Mı?

Lipödem erken tanı ve tedavisi çok önemlidir, aksi takdirde lipödem kademeli olarak genişlemeye devam etmekte ve çok ilerlediğinde hastaları yatağa bağımlı hale getirmektedir.Şişliklerin cilt kıvrımları arasında bakteriyel ve mantar enfeksiyonları gelişebilmektedir. Lenfödem eklendiği takdirde bu enfeksiyon odakları selülite hatta sepsise neden olabilir.

Lipödem Nasıl Tedavi Edilir?

Lipödem multidisipliner ve holistik bir yaklaşımla tedavi edilmelidir. Tedavi ekibinde FTR-lenfödem uzmanı, plastik cerrah, vasküler cerrah, bazen bariatrik cerrah, psikiyatrist ve fizyoterapist, hemşire, diyetisyen,psikolog gibi sağlık profesyonelleri yer almalıdır.

Lipödemde uygulanan standart tedaviler şunlardır;

diyetisyen kontrolünde sağlıklı bir diyet programı uygulama,

fiziksel aktivite ve egzersizi arttırma,

manuel lenfatik drenaj ve kompleks dekonjestif tedavi,

cilt bakımı ve enfeksiyonlardan korunma,

bası giysileri kullanma,

gerekli olgularda plastik cerrahi liposakşın tedavisi,

psikososyal destek olarak sayılabilir.

Fizik tedavi uygulamaları (KOMPLEKS DEKONJESTİF TERAPİ, KOMPRESYON GİYSİLERİ) ve yaşam tarzı değişiklikleri eğitimi (SAĞLIKLI DİYET, EGZERSİZ) ile şişlik, ağırlık hissi ve ağrıda azalma sağlanarak yaşam kalitesi yükseltilebilir. Komplikasyonlar ve hastalığın ilerlemesi erken tanı ve tedavi ile azaltılabilir, hatta önlenebilir. Bununla birlikte, cerrahi tedaviye (LİPOSAKŞIN) ihtiyaç duyulan ileri evre hastalarda da cerrahi tedavi sonrasında başarılı sonuçlar gözlenmektedir. Cerrahi öncesi ve sonrasında da kısa süreli fizik tedavi uygulanır. Özellikle ileri evre lipödemli hastalarda cerrahi ve cerrahi-dışı uygulamaların beraber kullanılması ile hastalığın semptomlarının azaltılması, yürüme mesafesinin arttırılması ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesi sağlanabilir.

Kilo kontrolüne dikkat eden, egzersizlerini düzenli yapan ve bası giysilerini düzenli kullanan hastaların tedavi sonuçları çok daha iyidir, lipo-lenfödem veya lipo-flebo-lenfödem gibi ileri durumların oluşma riski çok daha azdır. Lipödem, hormonal değişiklikler ve gebelikten de etkilenebilir. Bu dönemlerde hastalar MLD ve bası giysi kullanımını gebeliğe uygun modifiye şekilde sürdürebilirler

KOMPLEKS DEKONJESTİF TERAPİ Cilt bakımı ve eğitim, manuel lenf drenajı masajı, çok-tabakalı bandajlama ve özel egzersizlerden oluşmaktadır.

Cilt bakımı ve cildin nemli tutulması özellikle lenfödemin eşlik ettiği durumlarda (lipolenfödem) kuruluk ve çatlamayı engelleyerek selülit riskini azaltmak açısından önemlidir.

Manuel lenf drenajı masajı ağrıları azaltma ve rahatlatma amacıyla uygulanabilir. Basınç tedavilerinin ana yöntemi bası giysileridir. Ağrı ve hassasiyetten dolayı düşük basınçlı giysiler tercih edilmeli, bası giysileri her hastanın bireysel özellikleri ve diğer hastalıklarına göre reçete edilmelidir.

Çok tabakalı bandajlama ve bası giysileri ile uygulanan basınç tedavileri lipolenfödem veya flebolipödemli hastalarda fayda sağlamaktadır.

Egzersizler baldır ve ayak kas pompalarını çalıştırarak; lenfatik drenajı artırmakta, dokularda ödemi ve obezite riskini azaltmaktadır. En uygun sporlar, yüzme, su içi egzersizler, yoga, pilates hızlı yürüme ve bisiklete binme olarak bildirilmiştir.

Cerrahi yaklaşımlar olarak liposakşın ve lazer-asiste lipoliz ana yöntemlerdir. Cerrahi tedavi olarak lenfatiklere hasar vermeyecek şekilde ince kanüllerle mikro-kanüller liposuction ve lazer-asiste liposakşın önerilmektedir. Cerrahi tedavilerin başarısı için cerrahi öncesinde ve sonrasında KDT ve bası giysilerinin giyilmesi önemlidir.