Mahalle kavgası kapıda bekliyor

Dönüşümdeki mülk sahiplerinin dikkatine: 2/3'lük anlaşma sağlanmazsa 'acele kamulaştırma' ile giden evin parası 5 yılda gelecek...

İSTANBUL- Deprem riski altındaki kentleri dönüştürecek projenin ilk resmi adımı atıldı ancak bugüne kadar en çok sosyal eksikliği eleştirilen yasanın şimdi de hukuki noksanları çıktı. Yıkılacak bölgelerdeki mülk sahipleri için neredeyse hayati önem taşıyacak bu tehlikenin adı acele kamulaştırma.

Hukukçuların yasada ‘bir hata’ olarak değerlendirdiği maddenin günlük hayata yansıması ise şöyle: Kentsel Dönüşüm Yasası’na göre, mal sahipleri aralarında anlaşamazlarsa, yani kanunun şart kıldığı 2/3’lük orana ulaşılamazsa, devreye ‘acele kamulaştırma’ giriyor. Mülk sahipleri hem evlerini kaybediyor hem de paralarını taksitler halinde ancak beş yıl sonra alabiliyor.

Yüzde 30’u anlaşamıyor

Mayıs ayında Meclis’ten geçen ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Kanunu’ kapsamında yürürlükteki ‘Kat Mülkiyeti ve İmar Affı’ kanunlarında da değişiklikler yapıldı. Yasadaki, ‘kat maliklerinin tamamının izni’ hükmü kaldırılarak, çoğunluğun kararı yeterli sayıldı.

Öngörülere göre, bu tip durumlarda yüzde 30’a yakın bir kesimin anlaşmaya varamadığını belirten Kentsel Dönüşüm ve Hukuk Platformu Başkanı Prof. Dr. Gürsel Öngören, bu maddenin bir an evvel değiştirilmesini ve kamulaştırma durumunda paranın beş yıl sonra değil, hemen verilmesi gerektiğinin altını çiziyor.

‘Mağdur olmayın’ uyarısı

‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un 6/2. maddesine göre; kentsel dönüşümde binanın yıkılmasının ardından yapılacak tebligattan sonra arsa malikleri, plan, arsa payları ve bölüşüm konularında aralarında 2/3 çoğunlukla anlaşamazlarsa, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya TOKİ acele kamulaştırma yoluna gidebiliyor. Bu durumda yapılacak kamulaştırma, kamulaştırma kanununun 3. maddesindeki ‘bedeli beş yıl içinde ödenecek kamulaştırmalar’ kapsamına giriyor. Buna göre; bakanlığın veya TOKİ’nin belirlediği mülk değerinin beşte biri ödeniyor ve kalanı beş yıl içinde taksitlendiriliyor.

Dönüşüm yasadaki bu eksiklik ile devam ederse çok sayıda mağdurun oluşacağını ifade eden Prof. Dr. Gürsel Öngören, “Bu sorunları bakanlık ile paylaştık. ancak bütçe sıkıntısı nedeniyle ödemelerin beş yıl sonraya ertelendiğini söylediler. Oluşturulan fon ile bu mali sıkıntının çözülmesi gerekli” diyor.

Çok ortaklı yapılarda bu ‘anlaşamama’ sorununun sıkça yaşanabileceğini vurgulayan Öngören, bu konuda ciddi bir tehlikeye dikkat çekiyor ve mülk sahiplerini uyarıyor. Üç çeşit kentsel dönüşüm olduğuna dikkat çeken Öngören, “Biri iyileştiren, kentleri geliştiren dönüşüm. Bir diğeri kültür ve tarihi koruma. Diğeri ise deprem riskini ortadan kaldırmaya yönelik. Bu nedenle hiç beklenmeden bu kanun uygulanmalı. Ancak uygulama esnasında sorunlar da düzeltilmeli” diyor.

‘Çok can yakar’

Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı İlker Çolak ise, şunları söylüyor: “Afet Riski Yasası ile zaten binada veya bölgede mülk sahipleri 2/3 oranında kendi aralarında anlaştığında, kalan malikler (1/3) mağdur edilebiliyor. Yasa, ‘ya 2/3 ile anlaşın ya da anlaşamazsanız hepinizi dışarı atıp, mülkü kamulaştırırım, paranızı da beş yılda alırsınız’ diyor. ‘Mal canın yongasıdır’ diyen bir toplumda, deprem sebebiyle can güvenliğinin sağlanacağı gerekçesiyle mülkiyet hakkına yapılacak ölçüsüz müdahaleler çok can da yakabilir.”

Radikal