Prof. Onur Başer: Covid-19 ölümleri 110 bini aştı

2020 yılının Mart ayından beri Covid-19 ile mücadele eden Türkiye’de resmi rakamlara göre koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 53 bin civarında açıklandı.

Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve son bir buçuk yılda tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi, dünya genelinde yaklaşık 4,5 milyon kişinin yaşamını yitirmesine neden oldu. Türkiye’de ise ilk Covid-19 vakası 13 Mart 2020’de kayıtlara geçerken, ilk ölüm ise 17 Mart 2020 tarihinde yaşandı. Prof. Dr. Onur Başer’in iller arasında son üç yıldaki ölüm sayılarını karşılaştırarak yaptığı incelemeye göre, Kovid-19 ölümleri resmi verilere göre 53 bin civarında olsa da gerçek rakam 110 bini aşmış durumda. İşte Başer’in yaptığı akademik araştırmanın detaylarına dair DW Türkçe’ye verdiği röportajın detayları…

Pandeminin Türkiye’de görülmeye başlamasından bu yana düzenli aralıklarla gerçek ölüm sayılarına ilişkin çalışma yapan Prof. Onur Başer çalışmaları sonucunda ortaya çıkan tablo ile ilgili “Analizimize göre Türkiye nüfusunun yüzde 30’unu oluşturan toplam 9 şehirde (İstanbul, Kahramanmaraş, Konya, Bursa, Kocaeli, Bursa, Sakarya, Denizli, Malatya ve Tekirdağ) 17 Mart 2020-1 Ağustos 2021 tarihleri arasında gerçekleşen ölüm sayısı e-devlet verilerine göre 46 bin 665 oldu. Önceki yıllar ile kıyaslandığında ise bu süreçte Türkiye’deki fazla ölüm sayısı 168 bin 336 olarak belirlendi. Prestijli bir akademik yayın olan Jama’da geçen hafta yayımlanan analize göre, tüm dünyada ölümlerin üçte ikisinin direkt Covid-19 ile ilgili, diğer üçte birinin ise Covid-19 nedeniyle hastaneye gitmeyen veya tedavisini erteleyen insanların ölümü olarak nitelendiriliyor. Çalışma kapsamında, ölüm verilerine ulaşılamayan illerdeki yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi gibi veriler diğer iller ile eşleştirildi ve tahmini fazla ölüm oranları hesaplandı. Bu hesaplama yöntemi baz alındığında koronavirüs sebebiyle Türkiye’de Covid süresince, 112 bin 224 kişinin Covid sebebiyle, 56 bin 112 kişinin de Covid’in sisteme getirdiği yük sebebiyle başka nedenlerden hayatını kaybettiği sonucuna ulaştık.

Vaka sayısında düzeltme yapan Türkiye vefat sayısında düzeltme yapmadı 

Meksika’nın koronavirüsün neden olduğu Covid-19 kaynaklı ölümlerin sayısını revize etmesiyle dünyada ABD’den sonra en çok Covid ölümün görüldüğü ikinci ülke oldu. Meksika, Covid ölümlerinin daha önce açıklanandan yüzde 60 fazla olduğunu duyurdu. Türkiye geçen yaz vaka sayısında düzeltme yaptı ancak ölüm sayılarında henüz düzeltme yapılmadı. Şu anda Türkiye’de açıklanan vefat sayısının iki katından fazla Covid ölümleri mevcut” dedi.

Türkiye’deki vaka /ölüm oranının dünya ortalamaları ile karşılaştırıldığında bir düşüş yaşandığını açıklayan Prof. Onur Başer “Türkiye şu anda Arjantin, İngiltere, Rusya ve Brezilya’ya göre vaka-ölüm oranlarında daha iyi durumda. Hatta ABD’nin yüzde 1,7 oranına oldukça yaklaşmışız ki, ABD’de sağlığa bizim 10 katımızdan fazla bütçe ayrılıyor. Umarım bu düşüş eğilimi devam eder. Pandemi dönemlerinde herkese test yapılmadığı için ölüm sayıları her zaman açıklanan rakamın üstünde çıkar. Epidemiyolojide fazla ölüm sayıları -Covid öncesi ölüm ortalamalarıyla, Covid döneminde ölüm verilerinin karşılaştırılması- pandeminin ölümler üzerindeki etkisini daha doğru ölçmemizi sağlar.

Türkiye’de bu konu hakkında bir araştırma yapılmadı 

Okulların kapatılması Covid-19 salgınında tedbirlerden bir tanesi olarak kullanıldı. Covid-19 yayılmasının engellemesi üzerindeki yararı veya eğitimde geri kalma üzerindeki maliyeti üzerinde yeni araştırmalar açıklanıyor. Türkiye’de henüz bu konuda güncel bir araştırma olmasa da bazı ülke örnekleri bize fikir verebilir. Örneğin, Hollanda bu dönemde en az kapatılan, eğitim eşitliği en yüksek ve internete ulaşımı en geniş ulaşan bir ülke olarak eğitimde Covid-19’da en az zarar gören ülke konumunda olmasına rağmen, yeni çıkan araştırmada öğretimdeki kaybın yüksek olduğu görüldü. 8 ile 11 yaşları arasında 350 bin öğrenci üzerinde yapılan araştırmada, okulların sadece 8 hafta kapalı kaldığı Hollanda’da da bile son 3 yıl ile karşılaştırıldığında öğrencilerin öğrenim düzeyleri yüzde 20 azaldı. Eğitim düzeyi düşük ailelerde bu öğrenme kaybı yüzde 60’lara kadar azaldı.