Seçim Kanunu Teklifi, Anayasa Komisyonunda kabul edildi

AKP ve MHP'li milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.

Anayasa Komisyonu, AKP Tokat Milletvekili Yusuf Beyazıt başkanlığında toplandı.

Teklifin tümü üzerinde söz alan CHP Çanakkale Milletvekili Muharrem Erkek, "bir ilde en kıdemli hakimin seçim kurulu başkanı olmasından neden rahatsız olunduğunu" sordu.

"Seçim kanunlarıyla neden oynandığını milletin gördüğünü" belirten Erkek, 2002'de AK Parti'nin Mecliste grubu olduğu için seçime girebildiğini anımsattı. Erkek, "Neden siyasi partilerin önüne engel koyuyorsunuz?" diye konuştu.

Teklifle, partili Cumhurbaşkanının, devletin tüm imkanlarını arkasına alıp seçimde yarışacağını, bunun üzüntü verici olduğunu ifade eden Erkek, "Seçimlerde siyasi partiler birbirleriyle yarışır. Seçimlerde devlet taraf olur mu? Seçimlerde devleti taraf yapıyorsunuz. Bu, devleti çürütmektir." dedi.

Erkek'in, teklif yasalaşırsa, "Türk siyasi tarihine kara bir leke olarak geçeceğine" yönelik sözlerine, teklif sahiplerinden MHP İstanbul Milletvekili Feti Yıldız tepki gösterdi.

Yıldız, "90'lı yıllarda, koalisyon hükümetleri dönemlerinde, SHP, CHP'li adalet bakanlarının yargıdaki kadrolaşmayla ilgili söyledikleri sözler var. 2 bin hakim alınmasıyla ilgili 'bu kadroları örgütüme vermeyip de ülkücülere mi vereyim?' ve bir başka 'benim döneminde 2 bin hakim alındı. Bu kadrolar yeşererek demokrat insanlar olacak. Yaptığım suçsa, suç işlemeye devam edeceğim.' şeklinde sözler var. Bu tarihsel ayıp size yeter." diye konuştu.

CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, "Bu 2 bin hakim Meclisi bombaladı değil mi?" karşılığını verdi. Bu sırada Feti Yıldız, ayağa kalkarak, "Sesini yükseltme, terbiyeli ol. Evladım, benim adım Feti Yıldız." ifadesini kullandı.

Başarır da "Benim adım da Ali Mahir Başarır. Tehdit mi ediyorsun beni? " diye karşılık verirken, CHP'li milletvekilleri Feti Yıldız'a tepki gösterdi ve komisyon salonunda tartışmalar yaşandı.

Komisyon Başkanı AKP Tokat Milletvekili Yusuf Beyazıt, tartışmanın devam etmesi üzerine, toplantıya ara verdi.

Aranın ardından söz alan HDP Batman Milletvekili Mehmet Ruştu Tirkayi, bu düzenlemeyle, Cumhur İttifakı'nın seçimden sonra "nasıl böyle bir düzenleme yaptık" diyerek dizini döveceğini savundu.

Barajın yüzde 10'dan 7'ye indirilmesiyle "temsilde adaletin sağlanamayacağını" öne süren Tiryaki, "Bu teklif, toplumsal bir ihtiyacın karşılanması değil, AK Parti ve MHP'nin ihtiyaçlarının karşılanması için getirildi." görüşünü dile getirdi.

Tiryaki, siyasi partilerin, bu teklife karşı yeni stratejiler geliştireceğini söyledi.

İYİ Parti Antalya Milletvekili Feridun Bahşi, teklifle, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı'nın seçim yasakları kapsamı dışında bırakıldığını ifade etti.

Cumhurbaşkanı'nın, Cumhurbaşkanlığı bütçesi ile seçim döneminde faaliyette bulunabilmesinin, bu faaliyetler esnasında hiçbir seçim yasaklarına dahil olmamasının mümkün olacağını söyleyen Bahşi, şunları kaydetti:

"Bu durum, devletin imkanlarını suistimal etmek anlamına gelmektedir. Bu nedenle kanunlardaki tüm 'Başbakan' ifadelerinin 'Cumhurbaşkanı' olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Yaptığınız düzenleme Anayasa'ya açıkça aykırıdır. Bu düzenleme bir erken seçim hazırlığını çağrıştırmaktadır. Dünya siyaseti, pek çok kere, yalnızca kendi mevcudiyetini koruma gayesiyle demokrasiyi ve hukuku hiçe sayan siyasi aktörlerin kısa süre içinde tarih sahnesinden silinişini izlemiştir. Siyasetin daha iyiye ve daha doğruya ulaşmada bir vesile olduğunu hatırlatarak, siyasi aktörlerin yegane amacının milletin helal oylarıyla seçilip vatana millete hizmet etmek olması gerektiğini hatırlatıyoruz."

CHP İstanbul Milletvekili İbrahim Özden Kaboğlu, bu teklifin bir bomba olduğunu belirterek, "Umarım elinizde patlamaz." dedi.

CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, "çökmekte olan iktidarların sarıldığı ilk şeyin her zaman seçim mevzuatı" olduğunu söyledi. Tezcan, "Çöken her iktidar, bir önceki uygulamalardan ibret almadan seçim yasalarını değiştiriyor, yeni çıkış arıyor ve aradığı her çıkış sandıkta milletin tokadı olarak suratında patlıyor. Bu yöntemle sandıktan çıkan iktidar yok, siz de olmayacaksınız." değerlendirmesinde bulundu.

AK Parti Isparta Milletvekili Recep Özel, Türkiye'nin en iyi yaptığı uygulamaların başında seçim işlerinin geldiğini söyledi.

"Hiçbir seçimimizde şaibe olmamıştır." diyen Özel, Türkiye'nin, örnek alınan, seçim iradesinin sandığa yansıdığı, seçim güvenliğinin en kamil manada ortaya çıktığı bir seçim sistemine sahip olduğunu kaydetti.

Bu düzenlemeyle seçim mevzuatının bir adım daha ileriye götürüldüğünü belirten Özel, "Hiçbir zaman almadığımız oyun hesabını yaparak milletvekili sayımızı artırmanın peşinde değiliz." diye konuştu.

Seçmen iradesini sonuna kadar koruyan bir düzenleme getirdiklerini dile getiren Özel, seçim barajının yüzde 7'ye çekildiğini; bunun ileride daha da aşağıya çekilebileceğini söyledi.

AKP ve MHP'li milletvekillerinin ortak imzasıyla hazırlanan Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edildi.

Teklife göre, seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye indirilecek.

İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılacak.

İttifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D'Hondt uygulamasıyla belirlenecek.

Seçime katılma yeterliliği elde eden parti, Siyasi Partiler Kanunu'nda öngörülen ve parti tüzüğünde belirtilen süreler içerisinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki defa ihmal etmemiş olma koşuluyla seçime katılma hakkını muhafaza edecek. Salt TBMM'de grup kurmuş olmak, seçime katılabilmenin yeter şartından biri olamayacak.

İl seçim kurulu, bir başkan, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak.

İl seçim kurulu başkanı ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hakimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilecek. Ad çekmede ilk çıkan hakim başkan, sonraki iki hakim asıl ve son çıkan iki hakim yedek üye olarak belirlenecek. Ad çekmeye katılacak hakim sayısının beşten az olması durumunda, bu hakimler arasında ad çekme işlemi yapıldıktan sonra eksik kalan asıl ve yedek üyeler, en kıdemli hakimden başlayarak belirlenecek.

Ad çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise başkan ve asıl üyeler ile yedek üyeler en kıdemli hakimden başlayarak belirlenecek. Bu suretle kurulan il seçim kurulu iki yıl süre ile görev yapacak.

Kıdemin belirlenmesinde kınama veya daha ağır disiplin cezası almış olanlar diğerlerinden daha az kıdemli sayılacak.

İl seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hakim il seçim kuruluna başkanlık edecek.

İlçelerde, ilçede görev yapan kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hakimler arasından, merkez ilçelerde ise aynı nitelikleri taşıyan hakimler arasından adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle belirlenen hakim, kurulun başkanı olacak.

Ad çekmeye katılacak hakimin bulunmaması durumunda ise en kıdemli hakim kurulun başkanı olacak.

Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.

Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden 3 ay önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak. Teklifin ilk halinde 1 yıl olarak öngörülen süre, önergeyle 3 aya indirildi.

Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir şekilde oy kullanma hakkından yoksun bırakılmayacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres bilgileri esas alınacak.

Muhtarlık bölgesi askı listelerinin askı süresi içinde bir seçim çevresinden diğerine yapılan seçmen nakil istemleri hakkında, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından itiraz üzerine veya nakil isteminin şüpheli bir girişim olduğu kanaatine varılması üzerine, resen yapılacak araştırma ve inceleme neticesinde, nakil isteminin kabul edilmemesi halinde, seçmen kaydı dondurulamayacak ve bir önce kayıtlı olduğu adreste seçmen kaydı devam edecek.

Seçim sonucuna göre, ilk sırada yer alan muhtar adayı, seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç 10 gün içinde belgelendirmesi halinde kendisine seçim kazandığına dair ilçe seçim kurulunca mazbata verilecek. Aksi halde ikinciye, daha sonra üçüncüye ve nihayet seçilme ehliyetine sahip aday bulunana kadar bu işlem yapılacak. İlçe seçim kurulunun bu hususta vermiş olduğu kararlara karşı iki gün içerisinde il seçim kuruluna itiraz edilebilecek. İl seçim kurulunun vermiş olduğu kararlar kesin olacak.

İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, teklifin kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde, yapılan değişikliklere göre yeniden belirlenecek. Bu şekilde belirlenen başkan ve üyeler, önceki başkan ve üyelerin görev süresini tamamlayacak.

Teklifle, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine paralel olarak Seçim Kanunu'ndaki "Başbakan" ibareleri kanundan çıkartılıyor.

TBMM Anayasa Komisyonunda 23 Mart Çarşamba saat 15.00'te başlayan 15 maddelik teklifin görüşmeleri, 17 saat sürdü.