Vatandaşlık için kırmızı tutanak

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu "vatandaşlık" maddesinin görüşmelerini tamamladı...

Partiler, ‘vatandaş’ tanımında uzlaşamayınca, Anayasa Uzlaşma Komiyonu’na gönderilen tutanak, tamamen ‘uzlaşı sağlanamadı’ anlamına gelen kırmızı harflerle yazıldı.

Anayasa Yazım Alt Komisyonu, iki gündür üzerinde tartıştığı ‘vatandaşlık’ maddesinin tanımı konusunda uzlaşamadı. Toplantının yapılması için iki haftadır CHP’nin parti içindeki görüş ayrılığının sona ermesi bekleniyordu. CHP’nin “Türk vatandaşlığı” olarak belirlediği parti önerisini sunmasının ardından önceki gün yazım komisyonu çalışmaya başladı. Ancak iki gün süren toplantıdan bir sonuç çıkmadı. 28. madde olarak yazılan “vatandaşlık hakkı” maddesinin tanımında CHP ve MHP “Türk vatandaşlığı” vurgusunun yapılmasını istedi. AKP ise teklifini revize ederek, “ Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı” tanımına yöneldi. BDP’de de “Türkiye vatandaşlığı” tanımı yaptı.

Toplantıda AKP tanım için, “Devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ana veya babanın çocuğu doğumlu vatandaşlık kazanır. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiç kimse vatandaşlıktan çıkarılamaz” dedi.

CHP ise “Türk vatandaşlığı dil, din, ırk, cinsiyet, etnik köken, siyasi düşünce, felsefi inanç, mezhep ve benzeri sebeplere bağlı olmaksızın herkezin ‘eşitlik’ temelinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması anlamına gelir. Vatandaşlığın kazanılmasıve kaybedilmesine dair usul ve esaslar kanunla düzenlenir. Vatana bağlılık ile bağdaşmayan eylemlerin mutlak biçimde zorunlu kıldığı haklı nedenler bulunmadıkça kimse vatandaşlıktan çıkartılamaz” tanımını savundu.

‘İnanç mı millet mi?’ tartışması

Bunun üzerine toplantıda CHP’li üye Atilla Kart ile AKP’li üye Mustafa Şentop arasında tartışma çıktı. AKP’li Şentop, önerisini savunurken tarih boyunca bu milleti birarada tutan anlayışın inanç ve din birliği olduğunu savundu. Bunun üzerine CHP’li Kart, “Dini anlayışla yönetilen hangi ülkede demokrasi var? Hangi Ortadoğu ülkesinde demokrasi var” diye sordu. Şentop, 1960 ihtilalini anımsatarak, “İhtilal azınlıklara, dindarlara ve Kürtlere karşı bir devlet anlayışını getirdi. Darbelerde uluslararası etki vardır, ama en kötüsü 1960 ihtilalinde yaşanmıştır” dedi. Kart ise “Bu coğrafyadaki emperyalist girişimlerin sürdüğünü belirterek, 1980 ihtilaninin de büyük sonuçlar doğurduğunu, ihtilal kıyaslaması yapmanın sağlıklı bir yaklaşım olmadığını söyledi.

MHP ise bu coğrafyada “Türk” kavramının belirleyici olduğunu savunurken CHP’li Kart, devlet yönetimi yapılanmasında inançları taşımanın doğru olmadığını vurguladı.

Türklük birleştirici

MHP, masaya getirdiği önerisinde “Türklük” olgusunu birleştirici unsur olarak tanımladı. MHP’nin, “Asla taviz vermeyeceğini” açıkladığı madde metni şöyle:

“Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür. Türk vatandaşı, babanın veye Türk vatandaşı ananın çocuğu Türk vatandaşıdır. Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.”

BDP için “olmazsa olmaz”

Daha önce “Türk vatandaşlığı” ifadesini “tekci anlayışın ürünü” olarak tanımlayan ve bu ifadenin değişmesini “kırmızı çizgi” olarak ilan eden BDP ise “nötr vatandaşlık” önerisi getirdi. BDP masada, “Türkiye vatandaşlığının kazanılmasında, kullanılmasında ve kaybedilmesinde dil, din, ırk, etnik köken,kültür, cinsiyet, cinsel yönelim ve benzeri farklılıklar gözetilemez. Vatandaşlığa ilişkin esaslar kanunla düzenlenir. Hiç kimse kendi isteği dışında vatandaşlıktan çıkartılamaz” tanımını savundu.