Dersimiz Kürtçe: Annemleri anlayabileceğim

5. sınıflarla birlikte seçmeli Kürtçe dersindeyiz. 17 öğrenciden 15'i Kürt, ikisi ise 'merak'tan seçmiş...

Öğretmen elinde tebeşir tahtaya ‘welat’ (vatan), ‘xezal’ (ceylan), ‘qers’ (Kars) kelimelerini yazıyor, bir yandan da nasıl telaffuz edileceğini anlatıyor. ‘Bist û yek’in anlamını soruyor, öğrenciler bir ağızdan “21” diyor. Tahtaya “xanî” yazıp soruyor “Ne demek?” Bir öğrenci “mamoste” (öğretmenim) diye seslenip cevaplıyor: Ev. Burası, Kürtçenin seçmeli ders olarak okutulduğu Fahir İlkel Ortaokulu. Sınıf 17 kişilik. 15 Kürt öğrenci anadilini öğrenmek, evde ailesiyle konuşabilmek için Kürtçe öğreniyor. İki öğrenci ise mahallede arkadaşları Kürtçe konuştuğu için öğrenmek istediklerini söylüyor.


Toplam 18 bin öğrenci

Bu yıl ilk kez ortaokul müfredatındaki seçmeli dersler arasına ‘Yaşayan Diller ve Lehçeler’ de konuldu. Bu kapsamda okullara haftada iki saat anadil dersi de girdi. Türkiye genelinde 18 bin öğrenci seçmeli ders olarak Kürtçeyi seçti. İstanbul’da ise 1300 öğrenci, aralarında Kürtçenin de olduğu Yaşayan Diller ve Lehçeler dersini tercih etti. Radikal Esenyurt Fahir İlkel Ortaokulu’nda Kürtçe dersi izledi. 3300 mevcutlu okul hem ilkokul hem ortaokul olarak eğitim veriyor. Okulda seçmeli 15 dersin 15’inde de eğitim veriliyor. Kürtçe de bunlardan biri. Okulda 17 öğrenci Kürtçe dersini seçince ilçe milli eğitim müdürlüğünden ücretli öğretmen görevlendirilmiş. Müdür Gökçe Fırtına okullarında en az 10 öğrencinin talep ettiği her derse sınıf açıldığını söylüyor.

Kürtçe dersinin yapıldığı sınıftan ise 5’lerin sesleri yükseliyor. Kürtçe alfabeyi öğreniyorlar. Öğrenciler meraklı. Çoğunluğu evlerinde duydukları ama konuşamadıkları anadillerini öğreniyor. Seslere kulaklar aşina, öğretmen kelimelerin nasıl telaffuz edileceğini anlatırken çoğu bir kerede doğruyu buluyor. Kimisi daha öğretmen söylemeden kelimeyi söyleyip ‘aferin’i alıyor. Derste Kürtçe ve Türkçe iç içe geçiyor. Öğretmen, öğrencilerin anlayabileceği cümleleri Kürtçe kurarken, kimi zaman da Kürtçe kelimeyi söyledikten sonra sorusunu Türkçe soruyor.

Dersi anadili Kürtçe olan ve okulda sosyal bilgiler dersine de giren 29 yaşındaki Mesih Erol veriyor. Tarih öğretmenliği mezunu olan ve iki yıldır ücretli öğretmenlik yapan Erol, Kürtçe seçmeli ders olunca bu alanda da eğitim verebilmek için ilçe milli eğitim müdürlüğüne başvurmuş. Kendi deyişiyle yıllarca yasaklı olan bir dili okul çatısı altında öğrencileriyle konuşuyor olmak, aile ortamında sohbet etmek gibi. Erol, seçmeli dersin bir adım olduğunu ve gerisinin gelmesi gerektiğini söylüyor:

“Anadilin unutulmaması, eğitimin içine girmesi anlamında önemli bir gelişme. Ayrıca insanların birbirini anlaması için de önemli. Yıllarca ailede Türkçe bilmeyenler olduğu için başkalarının yanında Kürtçe konuşmaya geçtiğimizde, etrafımızdakiler ‘Niye Kürtçe konuşuyorsunuz?’ diyordu. Kötü bir şey konuştuğumuzu sanıyorlardı.”
Muşlu olan ve İstanbul’da okumasına karşın ilkokulun sonuna kadar Türkçeyi doğru düzgün öğrenemediğini anlatan Erol, sınıfta Kürtçe konuşurken neler hissettiğini şöyle özetliyor: “Yıllarca yasaklı olan, konuştuğunda sus denilen Kürtçeyi okulda anlatmak gurur verici.”


‘Ailem izin verdi, seçtim’

Sınıftaki öğrencilerin çoğunluğu Kürt çocuklar. Sadece iki öğrenci var, Kürt olmayıp Kürtçe öğrenmek isteyen. Onlardan biri Eda Çelik. Arkadaşlarından duyduğu Kürtçeyi merak ettiği için seçmiş: “Babam seçebilirsin deyince seçtim. Çok zevkli.”

Mertcan Delice de mahallede arkadaşları Kürtçe konuşunca merak edip öğrenmek istemiş. Diğerlerinin evinde ise aile büyüklerinden mutlaka Kürtçe konuşan birileri var. Hazal Şipal’in en büyük isteği Türkçeyi az bilen annesiyle Kürtçe konuşmak:

“Evde genellikle Kürtçe konuşuluyor ama benim dilim pek dönmüyor Kürtçeye. Evde duyduklarımı okulda öğrendiklerimle pekiştirip öğreniyorum.”

Nurcan Güleç ise “Ailemde Kürtçe konuşanlar var. Konuşmak istiyorum ama anlamıyorum. Kürtçe çok güzel” diyor. Merve Yaşar da memnun: “Artık annemleri anlayabileceğim.”


‘Gidişat anadilde eğitim, 2 saat az’

Milli Eğitim Bakanlığı’yla, Kürtçe bilen öğretmen yetiştirme konusunda işbirliği yapan Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Müdür Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Hayrullah Acar, okullardaki seçmeli Kürtçe derslerini şöyle değerlendirdi:

“Bakanlık, işi hızlandırmak için bu sene kendi ellerinde Kürtçe bilen öğretmenlerle bu dersi vermeye başladı. Ancak Kürtçe biliyor olmak dersi vermeye yeterli değil. Bu, Türkçe bilen birini felsefe dersi vermeye yetkili saymanız gibi bir şey. Bu proje binlerce kadroyu gerektiren bir proje. Bu gidişin anadilde eğitime olması lazım. Haftada iki dersle bu ihtiyacın tatmin edilmesi mümkün değil.”

Radikal/Umay Aktaş Salman