Gıda fiyatları bir yılda yüzde 27,6 arttı

Türkiye’nin en yoksul yüzde 20’lik kesimin aile bütçesinin yüzde 30,7’sini ayırmak zorunda bulunduğu gıda fiyatlarındaki artış eğilimi temmuz ayında da devam etti.

Türkiye’nin en yoksul yüzde 20’lik kesimin aile bütçesinin yüzde 30,7’sini ayırmak zorunda bulunduğu gıda fiyatlarındaki artış eğilimi temmuz ayında da devam etti. Gıda harcamaları temmuzda bir önceki aya göre yüzde 2,1 oranında artarken, yılın ilk yedi aylık dönemindeki fiyat artışı da yüzde 14,7’yi buldu. 

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki pazar ve marketlerden her ay düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 77 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı “halkın enflasyonu” araştırmasının temmuz ayı sonuçları açıklandı. Araştırmaya göre söz konusu sepet için harcanan para son bir yılda (Temmuz 2019’a göre) yüzde 27,6 oranında arttı. 12 aylık ortalama fiyatlara göre artış ise yüzde 34,2 olarak hesaplandı.

Araştırmayla, gıda fiyatlarında yaşanan yükselişten en büyük zararı, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun ortaya konulması amaçlanıyor.

TÜİK’in en son açıkladığı Hanehalkı Tüketim Harcaması araştırması, son yıllarda diğer harcama gruplarına göre daha yüksek oranda artış gösteren gıda fiyatlarının, özellikle yoksulların aile bütçesini oldukça olumsuz etkilediğini ortaya koyuyor, Gıda fiyatlarının diğer harcamalara göre daha yüksek oranda arttığı 2019 yılında en yoksul yüzde 20’lik kesimin aile bütçesinden gıda için yapmak zorunda olduğu harcamanın payı yüzde 28,7’den yüzde 30,7’ye yükseldi. En zengin yüzde 20’lik kesimin gıda harcamalarının toplam aile harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 15,4’ten yüzde 15,3’e indi.

Yoksullar 2019 yılında aile bütçelerinin yüzde 62’sini gıda ve konuta (kira ve   barınma harcamaları) ayırdılar. Gıda fiyatlarındaki yüksek artışa katlanmak zorunda kalan yoksul aileler, aç kalmamak için diğer harcamalarından kısmak zorunda kaldılar. Yoksul aileler, artan gıda fiyatlarının bütçelerine getirdiği yükü karşılayabilmek için, giyim, ev eşyası, sağlık, ulaştırma, eğlence ve kültür gibi harcamalarını kıstılar. Hanehalkı tüketim harcamalarıyla ilgili araştırmalar, gıda fiyatlarındaki artışın en fazla yoksulları etkilediğini gösteriyor.  

Türkiye’deki aileler gıda için harcadıkları her 100 liranın 17,9 lirasını pirinç, ekmek, bulgur, buğday unu, makarna ve şehriye gibi ürünlere harcıyor. Diğer ülkelere göre miktar olarak çok az tüketilmesine rağmen, dünyanın belki de en yüksek fiyatlarının geçerli olması nedeniyle et ve balık için yapılan harcamalar ise gıda harcamalarının yüzde 22,4’ünü oluşturuyor. Süt, peynir, tereyağı ve diğer süt ürünleri ile yumurtanın gıda harcamaları içerisindeki payı ise yüzde 13,4’ü buluyor. Türkiye’de gıda için harcanan her 100 liranın 5,5 lirası tereyağı dışındaki yağlara,10,8 lirası meyveye, 15,1 lirası sebzeye, 6,1 lirası şeker, reçel, bal gibi gıda ürünlerine, 3,1 lirası çay ve kahveye, 3,6 lirası alkolsüz içeceklere, 2,2 lirası ise diğer gıda maddelerine ayrılıyor.

Bu arada araştırmalara göre yoksullar gıda harcamalarının büyük bölümünü ekmek, tahıl ve sebzeye ayırırken, zenginlerin gıda harcamalarının büyük bölümünü et balık ve deniz ürünleri meydana getiriyor.

AYLIK FİYAT ARTIŞI

Temmuzda, ekmek, un, bulgur, pirinç, makarna fiyatlarında bir önceki aya göre, yüzde 0,8, et-balık harcamalarında 0,1 oranında azalış yaşandı.

Süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamaları yüzde 1,1 oranında artış kaydedilen temmuz ayında katı ve sıvı yağ fiyatlarında ise zeytinyağı fiyatlarındaki artışın etkisiyle yüzde 6,7 oranında artış oldu.

Meyve harcamalarının yüzde 4,6 oranında arttığı temmuz ayında sebze harcamalarında ise bir önceki aya göre yüzde 11,1 gibi oldukça yüksek oranda bir yükseliş oldu.

Bakliyat fiyatlarında temmuzda yüzde 2,9 oranında artış kaydedilen temmuzda, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında yüzde 1,6 oranında azalış yaşandı.

ARALIK 2019’A GÖRE DEĞİŞİM

Yılın ilk yedi aylık döneminde gıda harcamalarındaki artış ise yüzde 14,7 olarak hesaplandı.

    Ocak-temmuz döneminde ekmek, un, bulgur grubunda yüzde 5,7, et-balık harcamalarında yüzde 24,3 oranında, süt ve süt ürünleri ile yumurta harcamalarında yüzde 2,3 oranında artış oldu. Bu dönemde yağ fiyatları yüzde 16, meyve fiyatları yüzde 36,5 artarken, sebze fiyatlarında yüzde 12,9 oranında yükseliş gözlendi. Bakliyat fiyatlarında yüzde 6,8 oranında artış yaşanırken diğer gıda maddelerine ilişkin harcamalar ise yüzde 0,8 oranında zamlandı. 

SON BİR YIL

    Gıda harcamalarında yıllık olarak ise (Temmuz 2019’a göre) yüzde 27,6 oranında artış kaydedildi.

Son bir yılda ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 8,9, et-balık fiyatlarında 19,3, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 18,4 oranında artış yaşandı.  Bir yıl öncesine göre katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 20,9 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 71,9 oranında, sebze fiyatları ise yüzde 51,2 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 20,9, diğer gıda fiyatları ise yüzde 10,9 oranında zamlandı.

YILLIK ORTALAMA 

    Sepete dâhil edilen ürünlerin son 12 aylık ortalama fiyatlarının bir önceki 12 aylık dönemdeki ortalama fiyatlarıyla karşılaştırılmasıyla hesaplanan 12 aylık ortalamalara göre de gıda fiyatlarında yüzde 34,2 oranında artış yaşandı.

Yıllık ortalamalara göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 13,7, et ve balık fiyatları yüzde 14,9, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 30,8, yağ fiyatları yüzde 18,9, meyve fiyatları yüzde 70,1, sebze fiyatları yüzde 49,4, bakliyat fiyatları yüzde 24,3, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 32,5 oranında artış kaydetti.