Koronavirüse karşı ekonomik önlemler içeren kanun teklifi yasalaştı

Koronavirüs ile mücadelede ekonomik önlemleri içiren kanun teklifi Meclis'te kabul edildi. 3 ay süreyle işten çıkarmaları yasaklayan düzenleme ile fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yapanlara ise 500 bin lirayara kadar ceza kesilebilecek.

Koronavirüse karşı ekonomik ve sosyal önlemleri içeren kanun teklifi Mecliste aynı gün hem komisyon hem de Genel Kurulda görüşülerek hızla kanunlaştırıldı. İşçi çıkarmanın yasaklandığı, kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarının esnetildiği düzenlemede, bir çoğu kamu olmak üzere 11 kalemde alacaklar da erteleniyor.

Dünya'nın haberine göre; ertelenen alacakların tutarı 10 milyar 140 milyon lira düzeyinde.

Düzenlemeye göre, işveren 3 ay süreyle işçisini işten çıkaramayacak ancak kanunu yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık süreyi geçmemek üzere işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecek. İşveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15 Mart 2020’den sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere günlük 39,24 TL, aylık 1177 TL ücret desteği sağlanacak. Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçiyi çalıştıran işverene idari para cezası verilecek. Cumhurbaşkanı, söz konusu 3 aylık süreleri 6 aya kadar uzatabilecek. Nakdi ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacak ve genel sağlık sigortasına ilişkin primler İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.

Kısa çalışma ödeneğinden uygunluk testi beklenmeyecek

Koronavirüs nedeniyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk testinin tamamlanması beklenmeden, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecek. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.

Kâr payı dağıtımı

Sermaye şirketlerinin 30 Eylül 2020'ye kadar dağıtabilecekleri 2019 yılı net dönem kar oranı, Genel Kurul’da verilen önergeyle, yüzde 25 yerine “yüzde 25’ine kadarı” şeklinde değiştirildi. Sermaye şirketlerine ilişkin istisnalarla uygulamaya dair usul ve esasları belirleme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığına verildi.

Kanuna göre, Türk Ticaret Kanunu'na eklenen geçici maddeyle sermaye şirketlerinde, 30 Eylül 2020'ye kadar 2019 yılı net dönem karının yalnızca yüzde 25'ine kadarının dağıtımına karar verilebilecek.

Kanunla Türkiye Varlık Fonu’nun koronavirüs sebebiyle zor duruma düşen şirketleri satın alması veya bunlara ortak olmasını kolaylaştırmak amacıyla TVF’nin bir şirketi satın alması veya ortak olması işlemlerine, Sermaye Piyasası Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu’nun bazı hükümlerinden muafiyet sağlandı.

Hangi ödemeler ertelendi?

-Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak ödenmesi gereken bedeller ile ecrimisil bedelleri 1 Nisan 2020'den itibaren başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelenecek.

-Turizm tesisi için verilen izinler hariç Orman Kanunu gereğince devlet ormanlarında gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri adına verilen izinler ile Orman Genel Müdürlüğü tarafından Devlet İhale Kanunu gereğince kiraya verilen mesire yerleri ve taşınmazlardan 1 Nisan 2020'den itibaren tahsil edilmesi gereken bedeller 3 ay süreyle ertelenecek.

-Milli Parklar Kanununa tabi yerlerde yapılan kiralamalar a ilişkin ödemeler 1 Nisan 2020'den itibaren 3 ay ertelenecek.

-Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufundaki taşınmazlara ilişkin satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedeller 19 Mart 2020'den itibaren 3 ay ertelenecek. Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin faaliyette bulunmadığı döneme ilişkin olarak kira bedelleri tahsil edilmeyecek.

-Belediyelerin gelir vergisi tevkifatı beyan ve ödeme süreleri, tüm sosyal sigorta prim ödemeleri ile belediyelerin DSİ yaptığı yıllık taksit ödemeleri 3 ay ertelenecek.

-Belediyelerin konutlara ve faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan iş yerlerine ilişkin su tüketimine bağlı alacakları 3 ay ertelenecek. Bu süreler, bitiminden itibaren 3 aya kadar belediye meclisince uzatılabilecek. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilecek.

- Belediyeler kendisinden izin veya ruhsat almak ya da hat kiralamak suretiyle çalışan toplu taşımacılara gelir desteği ödemesi yapabilecek, ruhsat, izin, hat kirası borçlarını faizsiz olarak 3 ay erteleyebilecek. Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmayacak.

-Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu kapsamındaki kredi borçları 3 ay süreyle ertelenecek.

-Tarım satış kooperatifleri birliklerinin, Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunu uyarınca yeniden yapılandırılan ve yılda bir taksit olmak üzere ödenen Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) kaynaklı kredi borçlarının 2020 yılına ait borç taksit ödemesi, faizsiz olarak 2021'e ertelenecek.

-Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu'na göre düzenlenen yıllık aidat 2020 yılında alınmayacak.

Ertelenen alacaklar yaklaşık ne kadar?

Torba yasa ile ertelenen alacakların toplam tutarı 10 milyar 140 milyon lira olarak hesaplandı.

Hazine taşınmazlarına ilişkin kira, satış, kullanım izni, irtifak hakkı ( 3 ay) : 199 milyon TL

Orman izin bedelleri, mesire yerleri kiraları ( 3 ay) : 510 milyon TL

Belediye ve mahalli idare birliklerinin taşınmaz satış, kira ecrisimilleri ( 3ay) : 533 milyon TL

Belediyelerin gelir vergisi tevkifatı beyan ve ödeme süreleri ile sigorta prim ödemeleri ( 3 ay) : 3.8 milyar TL

Konut ve işyerlerinin su faturaları ( 3 ay) : 2.67 milyar TL

Faaliyetleri durdurulan işletmelerin bu döneme ilişkin vazgeçilen ilan ve reklam vergisi: 35 milyon TL

Faaliyetleri durdurulan işletmelerden bu dönemde alınmayacak çevre temizlik vergisi: 68 milyon TL

Kredi Yurtlar Kurumu ertelenen alacakları( 3 ay): 550 milyon TL

Tarım Satış Kooperatiflerini ertelenen borçları: 38 milyon 361 TL

Seyahat acentelerin 2020 yılında ödemeyecekleri aidat tutarı: 40 milyon TL

TEDAŞ’ın yapılandırılan alacakları: 75 bin 415 abonenin 1,677 milyar TL

Hangi toplantılar ertelendi, hangi belgelerde süre uzatımına gidildi?

-Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında verilen 2020 yılı içinde geçerlilik süresi dolacak lisansların geçerlilik süresi bir yıl uzatıldı.

-Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun kapsamında ticaret gemilerine düzenlenen ve 11 Mart-31 Temmuz 2020 aralığında süresi dolan veya dolacak denize elverişlilik belgelerinin süresi 1 Ağustos 2020'e kadar uzatıldı.

-Dernekler Kanunu ve Türk Medeni Kanunu'na göre dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları, Kooperatifler Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları 31 Temmuz 2020'e kadar ertelendi.

-Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin 2020 yılı Mayıs ayı içinde yapılması gereken Birlik Genel Kurulu, bir sonraki yıl Genel Kurulu ile birlikte yapılacak.

-Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'a göre yapılması gereken seçimler 2020'de gerçekleştirilmeyecek.

- Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetlerin Ar-Ge ve tasarım merkezleri dışında da yapılmasına; Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında bölge sınırları içinde yürütülen faaliyetlerin bölge dışında da yürütülmesine 11 Mart 2020'den itibaren 4 ay süreyle sınırlı olmak üzere, Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından izin verilebilecek.

-Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nda yer alan üye sayılarının tespiti, 2020 yılı için 15 Temmuz 2020 tarihi esas alınarak gerçekleştirilecek ve en geç 31 Temmuz 2020'e kadar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderilecek.

-Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay süreyle uzatılacak.

-Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, kiraya verilmesi, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması ve sınırlı ayni hak tesisi işlemleri ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi ve kullanma izni verilmesi ihaleleri 31 Temmuz 2020'ye kadar hizmet bedeli karşılığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının bağlı ve ilgili kuruluşları ile bunların iştiraklerine ait teknik altyapı kullanılmak suretiyle elektronik ortamda yapılacak.

İşletme belgesi devredilebilecek

Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu'nda yapılan değişiklikle, işletme belgesi bir işletmeye mahsus olmak üzere tüzel kişilere verilecek. Bakanlıktan izin almak kaydıyla işletme belgesi acente unvanından bağımsız olarak başka bir tüzel kişiliğe devredilebilecek. Devredilen işletme belgesinde yer alan acente unvanı 10 yıl içinde hiçbir seyahat acentesine kullandırılmayacak. İşletme belgesini devreden tüzel kişiliğe 3 yıl içinde yeniden işletme belgesi verilmeyecek.

Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacak

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacak. Başkanlığı, Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürü tarafından yürütülen Kurul, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürü, Esnaf, Sanatkarlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürü, Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından görevlendirilen birer Genel Müdür, ilgili İç Ticaret Genel Müdür Yardımcısı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu tarafından görevlendirilen birer üye, üretici ve tüketici örgütleri ile perakende sektörünü temsilen birer üye olmak üzere 13 üyeden oluşacak.