Ünal Çeviköz: Bu yüzyılda bağımsızlık referandumlarını daha çok yaşayacağız

Tarih: 02.10.2017 - 18:15

Kategori: Medya

Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz: Uluslararası hukukta halkların geleceğini belirleme hakkı belli ölçüde kabul ediliyor. Bununla çelişik bir kavram daha var. O da devletin bütünlüğüne saygı gösterilmesi. Bu ikisi zıtlaşmış durumda.

Emekli Büyükelçi Ünal Çeviköz, Can Ataklı'nı hazırlayıp sunduğu Yazıişleri programına konuk olarak katıldı. Çeviköz, Kürdistan bağımsızlık referandumuyla başlayan, İspanya'da Katalonya referandumuyla devam eden ayrılık hareketlerini değerlendirdi.

Çeviköz'ün açıklamaları şöyle:

"Katalonya halk olarak tanınmak istiyor. tarihten kaynaklı ciddi bir farklılık var. Kendilerini farklı bir halk olarak görüyorlar. Kültürel haklarını elde etmek isteyen yerel yönetimle merkezin görüşme içinde olması ve çözüm yaratması gerekir. Katalan halkı ciddi bıkkınlıkla, tepkiyle hareket etmeye başlıyor. Madrid'den haklarımızı alamıyorsak kendi geleceğimizi kurmamız gerek, diyorlar. Bu kendi bakış açılarına göre meşru. İspanya ise (referandum için) devletin siyasi birliğini bozmuş olursunuz, dedi. Bu önemli bir hukuk karmaşası.

Uluslararası hukukta halkların geleceğini belirleme hakkı belli ölçüde kabul ediliyor. Bununla çelişik bir kavram daha var. O da devletin bütünlüğüne saygı gösterilmesi, toprak bütünlüğünün kabulü. Bu ikisi zıtlaşmış durumda. Bu yüzyılda bunları daha çok yaşayacağız. Belçika'da Flamanlar da özerklik ya da bağımsızlık istiyor. İskoçya da bağımsızlık referandumuna gitti, kabul edilmedi.

Katalonya'da bağımsızlık oylamasına evet oyu vermek için niyetli olanlar gitmiş ya da İspanyol polisi sandıkları topladı. Yüzde 42'lik bir katılımla yüzde 90 çıkması evet oyu için ısrarlı olanları sandıklara ulaştığını gösteriyor.

İspanya'nın geçmişinde bu yaşandı. Hollanda'nın İspanyanın hükümranlığından ayrılma kararı var.

21. yüzyılın ilk 20 yılı içinde orantısız güç kullanan batı Avrupa ülkesi şaşırtıcı geliyor.

Üniter devlet yapısına sahip olması Türkiye'yi İspanyadan farklı konuma koyuyor. Üniter yapı içinde Kürt vatandaşlar kültürel haklarımıza izin verilmiyor, diyor. PKK'yı burada ayırmak lazım. PKK terör örgütüdür. Toprak talebi vardır. Avrupa'nın Kürt vatandaşlarımızla ilgili insan hakları boyutuyla sorunlara bakıyorlar. Türkiye Cumhuriyeti'nde gelir dağılımından eşit şekilde yararlandırılmadıkları, bölge olarak geri bırakıldıklarını söylüyorlar. İspanya'da Katalonya bölgesi var. İdari sınırı, yapılanması, parlamentosu var. Daha fazlası için Madrid'le müzakere ediyor.

Kuzey Irak da 2005'te halk oyuyla kabul edilen ayrı bir bölgedir. Anayasa referandumunun sonucunda hala çözülmemiş meseleler kalmıştır. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin tartışıldığı noktalar vardır. IKYB'nin kendisine ait olmayan yerlerde de referandum yapmaya çalışmasıdır sorun. Buralar Musul ve Kerkük. Buralar merkezi hükümetle müzakeresi bitmemiş, açıklık kazanmamış konular. Irak'ın doğal kaynaklarının paylaşılması meselesi konusu var. Yüzde 17'lik paydan bahsediliyor. Bunlar çözülmeden referanduma gidilmesi tepkiyle karşılandı. Barzani de 2005'ten beri 12 yıl geçti, diyalog çağrımıza yanıt verilmedi. Yapacak başka bir şey kalmadı, dedi.

Gördüğüm kadarıyla Barzani Bağdat'la müzakerede konumunu güçlendirmek için referandumu gerçekleştirdi. IŞİD'le mücadele edildiği bir ortamda Irak'ta gerginliği kimse istemiyor. İran, ABD, Avrupa olsun referandumu zamansız ve yersiz gördüğünü söyledi.

İsrail Kürt halkının kendi geleceğini belirleme hakkına saygı duyuyoruz, dedi.

Kuzey Irak, Katalonya, Belçika'da Flaman Bölgesi de benzer arayışlara gidebilirler. 21. yüzyılın en büyük sıkıntısını bu oluşturacak.

Barzani'nin geri adım atması mümkün değil. Ne kadar buradaki siyasiler kaygılarını, düşüncelerini dile getiriyorlarsa Barzani de devlet adamı. Belli çıkarları, ideali var. Yaşamı sona ermeden bunu gerçekleştirmek istiyor. Bağımsız bir Kürdistan'la sonuçlanmasa bile çözülmemiş olan konuları çözmek istiyor. Bu (referandum) yapıldı bitti, bundan geri dönmesi beklenmemeli. Geri adım atması kendini inkarı anlamına gelir, siyasi yaşantısı biter.

Ankara Anlaşması'nın Türkiye'ye müdahale hakkı verdiğini söyleyenler var. Irak'ın sınırlarının değişmezliği ilkesi... Biz buna karışamayız. Türkiye'nin Irak'la sınırının değişmesi bizi ilgilendirir. Sınırımız değişmiyor. Türkiye'nin Irak'la çizilen sınırında öbür tarafında Irak yerine Kürdistan olduğunda sınır değişmediğine göre müdahale hakkı olmadığını dile getirenler var.

Uzun zamandır Barzani'nin böyle bir tasarrufta bulunacağı biliniyordu. Barzani bölgesel başkanlık hakkını şu an hukuki temele dayanmaksızın sürdürüyor. Ağustos ayının sonlarından beri bu Türkiye'yi çok fazla ilgilendirmedi. Yatışır diye düşünüldü ya da caydırılabileceği zannedildi. İç politik bakımından doz yükseltilmeye başlayınca hükümet de tepki gösterme ihtiyacı gösterdi."