BM ekibinin kimyasal raporu ve tutarsızlıklar

Suriye’deki kimyasal saldırı iddiaları üzerine bölgeye incelemeye giden BM heyetinin raporu hakkındaki tartışmalar sürüyor...

Suriye’den sorumlu üst düzey bir Birleşmiş Milletler yetkilisi, El Ahbar’a yaptığı açıklamada Guta’da kimyasal kullanıldığı iddiasına ilişkin olarak Suriye hükümetinin hiçbir ilgisinin olmadığını belirterek, “Elbette böyle bir şey yapılmadı, aksi Beşar Esad için intihar etmek olurdu” dedi.

Kimliğinin açıklanmasını istemeyen yetkili, Guta’da kimyasal mühimmat kullanımından kimin sorumlu olduğunu düşündüğü üzerine yöneltilen soruya ise “Saldırıların ardında Suudi istihbaratı vardı, fakat ne yazık ki kimsenin bunu dile getirmeye cesareti yok” şeklinde cevap verdi ve bu bilgiyi Guta’daki isyancılardan aldığını iddia etti.

Birleşmiş Milletler’in Guta’daki kimyasal silah kullanımını araştırmak üzere yayınladığı raporda, geçtiğimiz pazartesi Suriye saf dışı bırakılarak ne Suriye hükümeti ne de muhalifler suçlanmadı.

Ancak medya yorumcuları ve Batı ülkelerinden pek çok yetkili, Guta ve diğer bölgelerdeki kimyasal silah kullanımının muhtemel faili olarak Suriye hükümetini gösterdiler. Öte yandan Pazar günü, The Independent’ın tecrübeli Ortadoğu yazarı Robert Fisk, “BM ve Şam’daki diğer uluslararası kuruluşlar tarafından Esad’ın ordusunun sarin gazı kullandığı yönünde ciddi şüpheler olduğu ifade ediliyor” dedi.


BM yetkililerinden çelişen ifadeler

BM yetkilisinin suçlamalarına benzer ifadeleri bu yıl daha önceki aylarda bir diğer BM yetkilisi olan, Bağımsız Suriye Araştırma Komisyonu Başkanı Carla del Ponte de kullanmıştı. Del Ponte, Mayıs ayında İsviçre kanalına verdiği demeçte, Han el Esal, Şeyh Maksud ve Sarakeb bölgelerinde yapıldığı iddia edilen kimyasal silah saldırısının sonuçları hakkında, bu saldırıyı isyancıların gerçekleştirdiğine dair güçlü ve ciddi şüpheler var ancak henüz kesin bir kanıt yok” ifadesini kullanmıştı. Del Ponte ayrıca, BM müfettişlerinin şimdiye dek Suriye ordusunun kimyasal silah kullandığına dair bir kanıt bulamadığını, ancak daha kapsamlı bir araştırma yapılmasının önemli olduğunu da vurgulamıştı.

BM’nin Suriye’de kimyasal silah kullanımı soruşturması kapsamında “henüz kesin bir bulguya rastlanmadı” söylemi, Del Ponte’nin yorumlarını geçersiz kılmış oldu. Peki neden BM’nin üst düzey yetkililerinden böyle çelişkili ifadeler duyuyoruz?

Suriye’deki kimyasal silah kullanımı ile ilgili son yayınlanan rapor bize birtakım ipuçları verebilir. Raporda her iki taraf da alenen suçlanmamakla beraber, yapılan tanımlar Guta saldırılarındaki isyancıların rivayetleriyle bariz biçimde benzerlik taşıyor. Bu da, bilgilerin olaylara daha yakından tanık olan içerdeki kişilerden sızdırılmış olabileceğini gösteriyor.


Şaşırtıcı çevresel kanıtlar

BM soruşturması üç temel kanıt çevresinde odaklanıyor: Çevreden toplanan numuneler, insanlardan alınan numuneler ve mühimmatların adli tıp incelemesi. Guta’daki gerçeklerin BM tarafından yanlış beyan edildiği rapordaki en çarpıcı örnek ise, alınan çevresel örneklerin sarin gazı izlerinin aranması amacıyla test edilmiş olması.

BM raporunun dördüncü sayfasında, “örneklemeler olay mahalli ve çevresinden alınmıştır” ve “Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) laboratuvarlarından edinilen raporlara göre, örneklemelerin büyük bir kısmında sarin gazı, bozulmuş sarin gazı ve/veya benzer maddeler bulgulanmıştır” ifadeleri açıkça yer alıyor.

BM ekibi örnekleri Guta’daki iki bölgeden topladı: Batı Guta’da Muademiye, Doğu Guta’da Ayn Tarma ve Zemalka bölgeleri. BM ekibi Muademiye’deki örnekleri 26 Ağustos’ta bölgede toplam iki saat boyunca sürdürdükleri bir araştırma sonucunda toplamıştı. Ayn Tarma ve Zemalka’daki örneklere ise 28 ve 29 Ağustos tarihlerinde toplam 5 buçuk saat süren bir çalışma sonucunda ulaşılmıştı. BM bu tarihleri raporun 6. ek kısmında net bir şekilde belirtiyor.

Ancak 7. Ek’te, Guta’daki çevresel bulguların test sonucu hakkında bambaşka bir hikaye ortaya çıkıyor. Raporun bu bölümünde örneklerin hangi bölgeden toplandığına değinilmezken, sadece tarihler, örnek kodları, örneklerin tanımı ve iki ayrı kimyasal silah laboratuvarından edinilen test sonuçları yer alıyor. Bu grafikler daha dikkatli incelendiğine, Batı ve Doğu Guta’daki örnek sonuçları arasında büyük bir tutarsızlık olduğu gözleniyor. Örneğin; Muademiye bölgesinde sarin gazı bulgusuna rastlanılan tek bir pozitif örnek dahi yok.

Bu bilgiler oldukça kritik. Bu örnekler şehrin rastgele bölgelerinden değil, bir bir numaralandırılmış belirli noktalardan toplanılmıştı. Dahası, örneklerin çoğunda sarin gazı bulgusuna rastlanan Ayn Tarma ve Zemalka bölgelerine BM ekibi saldırıdan 7-8 gün sonra gitmişken, Muademiye’deki örnekler kimyasal saldırısından 5 gün sonra alınmıştı. Bu da demek oluyor ki, Muademiye’deki örneklerde sarin gazı bulguları daha belirgin ve taze olabilir.

Yine de raporda, kimyasal saldırıdan öldüğü iddia edilen Muademiye’deki kurbanların, yüzde 93 ve yüzde 100 gibi oranlarla sarin gazına en yoğun maruz kalan kişiler oldukları sonucuna varılıyor (rakamlardaki tutarsızlıklar, örnekleri test eden iki farklı laboratuvar olmasından kaynaklı). Zemalka’daki test sonuçlarıysa yüzde 85 ve yüzde 91 oranında. Kimyasal maddeye dair tek bir pozitif çevresel delil olmadan, bu denli yoğun miktarda sarin gazına maruz kalmış olmaları bilimsel olarak mümkün değil.


‘Bu işte bir tuhaflık var’